Bu deneyin amacı pamuk liflerinin mukavemetinin Pressley cihazı yardımı ile belirlenmesidir. Liflerinden istenilen özelliklerden birisi de mukavemettir. Sağlam bir elyafla yapılan iplikler de sağlam olacağı için elyaf mukavemeti iplik yapımı için büyük önem teşkil etmektedir.( TS 1153, BS 5116 )
Kullanılan Malzemeler
Standart atmosfer şartları, test numunesi, Pressley test cihazı, kesici bıçak, ince tarak, kalın tarak, terazi (0.01 mg hassasiyette), standart kalibrasyon numunesi
( Pressley test cihazı; 1,50 eğimli ve 453’er gram kuvvet (1 libre kuvvet) taksimatlı bir kızak üzerinde serbestçe hareket edebilen gezer ağırlıktan ibarettir. Kilit mandalı gevşetilerek serbest bırakılan gezer ağırlık, kızağın eğimi dolayısıyla hareket eder ve bu hareket sayesinde kısa kola gittikçe artan bir kuvvet uygulanır. Kısa kol cihaza takılan kıskaç çiftinin üstü ile bağlantılıdır. Alt kıskaç ise, yiv – set düzeni ile cihazın gövdesine bağlandığından, kısa kola geçen kuvvet üst kıskaç yardımı ile kıskaçları ayırmaya dolayısıyla demeti koparmaya yarayan gerilimi sağlar. Lif demeti koptuğunda kısa kol yükselir, kızak ve gezer ağırlık aşağı düşer. Gezer ağırlık, kızağın hemen altında bulunan eğik yüzeye sürtünerek durur. Cihazda ayrıca yatar durmasını sağlayan seviye ayar.) vidaları bulunur.
Numune Hazırlama
Bir miktar pamuk tutamı alınır, eşit miktarda lif çekilir ve birbiri üzerine konularak 6 adet numune hazırlanır. Numune bir elin baş ve işaret parmaklarıyla, yaklaşık olarak ortasından tutularak 3 mm de bir dişi bulunan özel bir tarakla taranır. Tarak üzerindeki ve aradaki gevşek lifler temizlenerek ayrılır. Neps ve yabancı maddelerinde ayıklanması gerekir. Numunenin tam orta kısmının da taranmış olması gereklidir. Kalibrasyon pamuğu ile Pressley cihazı kontrol edilmelidir ve düzeltme faktörü bulunmalıdır.
Kıskaçlara takılacak numunenin hazırlanması
Bir miktar taranmış pamuk tutamı alınır. Numune sol elin baş ve işaret parmaklarıyla uçtan itibaren boyunun 1/4 ne gelen kısımdan tutulur. Numunenin diğer ucundan bir miktar lif çekilir. Sol elde kalan lifler atılır. Numune sol ele alınarak mengeneye bağlı 1 mm de 2 diş bulunan bir tarakla taranır. Aradaki gevşek bulunan lifler temizlenmiş olur. Numune bu halde 10 mm eninde olmalıdır. Numune tekrar iki elle tutularak eni 6 mm – 6,5 mm’ye indirilir. Sağ el ile tutularak diğer ucu da taranır. Taranmış olan deney numunesi, mengene yardımıyla 11,5 kg/cm – 18,4 kg/cm (10 lb/inç -16 lb/inç) lik bir kuvvet uygulanarak kıskaca yerleştirilir. Dışarıya taşan lif uçları özel bir bıçakla çene dibinden kesilir. Kıskaçlara yerleştirilen numune ağırlığı 3 mg – 5 mg iken sarkan lif uçları kesildikten sonra 2,0 mg -2,5 mg gelmelidir.
Deneyin Yapılışı
İçerisine lif demeti yerleştirilmiş kıskaçlar cihazdaki yerine takılır. Hava kabarcığı denilen kabarcık kontrol edilerek hava kabarcığı ortaya getirilir. Kol yardımı ile ağırlık hareket ettirilir ve böylece lif demetine gittikçe artan bir ağırlık yükletilmiş olur. Ağırlığın etkisiyle kıskaçlar açılır. Bir müddet sonra lifler kopar. Kopma anında gezer ağırlık kıskaçla beraber düşer ve durur. Kopma anında duran ağırlık göstergesinden kopma 0,1 lbf hassasiyetle okunur ve kaydedilir. Kopma sonunda bütün liflerin koptuğu kontrol edilmelidir. Kopma dayanımı 10 lbf nin altında ise veya kopmamış lifler var ise deney tekrarlanmalıdır. Kıskaçlar mengeneye yerleştirilerek kopan lifler bir cımbızla alınır ve torsiyon terazisinde 0,01 mg hassasiyette tartılır ve kaydedilir.İlgili standarda göre;
Pressley indisi (test aralığı sıfır için) : Pressley indisi aşağıdaki formüle göre bulunur.
P.I (sıfır aralıkta) =m / f
burada;
f = Kopma yükü olarak okunan değer, lb
m = lif demet ağırlığı, mg
Pressley değeri;
PI = Kopma yükü X Lif demet ağırlığı
Pressley değeri = 10,8116 x P.I. - 0,12
g/teks; tek lif dayanımını kopma uzunluğu cinsinden ifade eden değerdir. Aşağıdaki formülle hesaplanır.
g/teks = P.I. x 5,36
Kopma uzaması (Yüzde olarak)
(Kopma yükünde uzunluk – Kıskaç Aralığı) 0,8 x 100 / Kıskaç aralığı
Burada 0,8 faktörü kıskaçlarda liflerin kaymasını karşılamak için konulmuştur.
Örnek: yapılan 6 deneyde bulunan kopma yükleri sırasıyla
12,5 – 16,1 – 10,8 – 13,7 – 11,8 – 10,6 ve toplam 77,5 lb ve lif demetinin toplam ağırlığı 9,45
mg olur.
77,5
Pressley indisi P.I = 77,5 / 9,45 = 8,2 olur.
Bu indisin 1000 (libre / parmak 2) olarak ifadesi : 8,2 x 10,8116 – 0,12 = 88,535 = 88,5 olur.
g/teks (km kopma uzunluğu) olarak ifadesi : 8,2 x 5,36 = 44 g/teks olur.
Sonuçlar K düzeltme faktörü ile çarpılır.
Düzelme faktörü K = Standardın PI değeri / Standardın deneme sırasında tespit edilen PI değeri.
PM Değerlendirme
93 ve yukarısı fevkalade sağlam
87–92 arası çok sağlam
81–86 arası sağlam
75–80 arası normal
70–74 arası iyi
70 ve aşağısı zayıf