Bu deney tekstil mamullerinin sürtmeye karşı renk haslığı ve diğer malzemelere renk bulaşmasına karşı dayanımı tayinini yapmayı amaçlar.
Sürtme haslığı, bir kumaşın temas halinde bulunduğu bir başka kumaşa sürtünme ile rengini ona transfer etmeye karşı direncidir. Yaş sürtünme; ıslak olan kumaşın rengini transfer etmesi. Kuru sürtünme; kumaşın rengini kuru haldeyken bir başka kumaşa transferidir. (TS EN ISO 105-X12 )
Kullanılan Malzemeler
Pamuklu Sürtme Bezi (Özellikleri: Haşılsız, ağartılmış, apresiz sürtme bezi)
Gri Skala
Su geçirmez zımpara kağıdı
Sürtme deney cihazı (CROCKMETER) (Özellikleri: Çapı 160 mm olan silindir biçimli bir deney parmağı içeren ve bu parmağı 9 N’luk yük altında, düzgün gerilmiş deney numunesi üzerinde 104 mm’lik bir aralık boyunca düz bir hatta 10 saniyede 10 defa götürüp getirebilecek el ile veya otomatik çalışan sürtme cihazıdır).
Numune Hazırlama
Deneyde kullanılacak olan kumaş numunesi 140 mm x 50 mm boyutlarında kuru sürtme için 2 adet yaş sürtme için 2 adet olmak üzere 4 numune hazırlanır.
Numunelerin uzun kenarına paralel olan kısımlar çözgü yönüne paralel olmalıdır. Deney numuneleri testten önce en az 4 saat kondisyonlanır.
Deneyin Yapılışı
Deney numunelerinin yerinden oynamasını önlemek için cihazın tabanı ile deney numuneleri arasına yumuşak tabanlı su geçirmez zımpara kağıdı veya gözenekli tel parçası yerleştirilir.
Deney numunesi cihazın tabanına kumaşın uzun kenarı cihazın hareket yönünde olacak şekilde yerleştirilerek, kıskaçlar ile tutturulur.
Kuru Sürtme:
Kuru sürtme bezi kumaş dokusu sürtme koluna paralel olacak şekilde sürtme cihazına yerleştirilir.
Yaş Sürtme:
Sürtme bezi damıtılmış suya batırılır ve kütlesinin yaklaşık %100 kadar su emdikten sonra kumaş dokusu sürtme koluna paralel olacak şekilde sürtme cihazına yerleştirilir.
Sürtme cihazının kolu saniyede bir çevrim hareketi yapacak şekilde 10 ileri 10 geri hareket ettirilir.
Bu hareket 104 mm lik hat boyunca ve yüzeye 9 N kuvvet uygulanarak yapılır.
Deney numunesi cihazdan alınır ve standart atmosfer şartlarında en az 4 saat kondisyonlanır.
Cihazdan çıkarılan sürtme bezinin arkasına 3 kat beyaz sürtme bezi konulur ve lekelenme gri skalada değerlendirilir.
Test edilen numunenin sürtme bezini lekelemesi Gri skala kullanılarak kontrol edilir ve değerlendirilir.
Sürtme haslığı testi için 2 çeşit gri skala kullanılmaktadır.
Bir tanesi 5 ölçeklidir.
En düşük haslık değeri 1, en yüksek haslık değeri ise 5’tir. Diğer gri skala ise 9 ölçeklidir.
Bu skalada da en düşük ve en yüksek haslık değerleri 5 ölçekli skalada olduğu gibidir.
Ancak her bir değer arasında ara değerler bulunmaktadır.
Bu yüzden daha hassas ölçümler yapılabilmektedir.
9 ölçekli gri skalada haslık değerleri aşağıdaki şekildedir.
1 En düşük haslık değeri
1-2
2
2-3
3
3-4
4
4-5
5 En yüksek haslık değeri