Bu sayfayı yazdır
Cumartesi, 06 Mayıs 2017 08:02

Tekstil Boyacılığı Soruları 6 Özel

Öğeyi Oyla
(0 oy)

 

S.183. Refraktometre nedir, açıklayınız?

 

C.183. Bir çözeltinin içerisinde çözünmüş olan madde miktarının yüzdesi bilinmiyorsa maddenin kırılma indisi değerini bularak tespit etmek mümkündür.

 

Kırılma indisi maddenin kaynama noktası, erime noktası, yoğunluğu gibi fiziksel özelliklerinden biridir.

Kırılma indisi gerçekte kimyasal değil, fiziksel bir olaydır. Her gün gözümüzün önündedir. Çay bardağına kırk beş derece açıyla bakarsanız çay kaşığını sıvının altında sanki kırılmış gibi görürüz.

Suyun içinden geçen ışınlar belli bir açıyla kırılır ve cisim sanki farklı yerdeymiş gibi görünür. Yalnızca suyun değil, tüm sıvıların ışığı kırma özelliği vardır ve bu, o maddenin bir özelliğidir.

Işığın farklı ortamlara geçerken yön değiştirmesine kırılma, ışığın boşluktaki hızının madde içerisinde hızına oranına da kırılma indisi denir. Bir ışık ışını bir ortamdan başka bir ortama geçerken yönünde ve hızında değişiklikler olur. Işık çok kırıcı ortama geçerken bu ortamda bulunan taneciklere çarpar. Işığın elektriksel alanı ile maddenin elektronlarının etkileşmesi ışığın yayılmasını engeller. Eğer ışın hava yerine çok kırıcı bir ortama gönderilirse ışının hızı ve yönü değişir.

Suyun kırılma indisi (1,0000) dir. Gliserinin, etil alkolün, asetonun ve diğer tüm saf sıvı maddelerin kendisine özgü bir kırılma indisi vardır. Öte yandan birden fazla karışımların da kırılma indisleri sabit bir sayıdır. Yani % 5 şekerli suyun belirli bir kırılma indisi vardır. Buradan kırılma indisinin toplanabilir olduğu ortaya çıkar. Yani örnek olarak kırılma indisi 1 olan bir sıvı ile 2 olan bir başka sıvıyı eşit olarak karıştırırsanız, ürünün kırılma indisi 1,5 olacaktır. Bu olay gerçekte kırılma indisi için ciddi bir sorundur. Çünkü kırılma indisi 1,5 ve 0,75 olan iki sıvıyı karıştırıp kırılma indisi 1 olan bir karışım yapabiliriz ama bu ürün kesinlikle su değildir. Oysa kırılma indisi (1) olan sıvı sudur. Yani sözün kısası, kırılma indisi tek başına pek de güvenilir bir kavram değildir. Buna karşın diğer analizlerle birleştirildiğinde çok değerli sonuçlar verir.

Refraktometre ile ölçümlerde saflığından emin olunan maddenin kırılma indisi ölçülür ve bulunan değer standart verilerle karşılaştırılır. Abbe refraktometresi bir laboratuvarda bulunması gereken önemli cihazlardan biridir. Öteki cihazlarla çalışıldığında uzun zaman alacak bazı analizler bu cihazla çok kısa zamanda ve daha yüksek doğrulukla yapılabilir.

 

S.184. Abbe refraktometresinin ölçüm yapabilecek duruma getirilmesi için Cihazın suyla ayarlanması ve ölçüme hazır duruma getirilmesi için neler yapılır?

 

C.184.

A-Cihazın her tarafının, özellikle de prizmalarının çok temiz olması gerekir. Aksi hâlde ölçmeler yanlış olur. Çünkü cihaz çevre şartlarından çok etkilenir. Prizmalar saf alkolle ıslatılmış yumuşak bir bezle temizlenir ve kurulanır (Temizlemede pamuk ve aseton kullanılmaz.). Bunun için cihazın orta kısmındaki kilitleme düğmesi açılır ve prizmalar birbirinden ayrılır. Temizleme yapıldıktan sonra prizmalar tekrar eski hâline getirilir.

B-Cihazın varsa termostatı 20 °C ayarlanır. Bir süre bu sıcaklıkta çalıştırılır. Ondan sonra orta kısmındaki kilitleme düğmesi açılarak yüzeyi buzlu prizma üzerine sıcaklığı 20°C‟de tutulan saf sudan bir damla konur. Üstteki prizma alttakinin üstüne kapatılır. İki prizma arasında son derece ince bir su tabakası kalır. Ölçmede bu tabakadan yararlanılır.

C-Cihazın skalası yaklaşık 1,33 kırma indisine ayarlanır. Cihazın aynası sağa sola çevrilerek okülerden bakan göze ışığın en fazla gelmesi sağlanır.

Ç-Cihaz teleskopunun (uzun kısım) üstündeki dispersiyon düğmesi öyle ayarlanmalıdır ki okülerden bakan kimsenin gözüne bir dairenin yarısı siyah, yarısı aydınlık görünmeli ve bu iki yarım dairenin ayrılma sınırı keskin olmalıdır. Bu sınır keskin değilse ve yarım daireler iç içe geçmiş durumdaysa aynanın yanına beyaz bir ışık demeti diffuz hâle getirilir. Böylece daha iyi bir ölçme yapılır.

D-Okumanın yapıldığı teleskopun koluyla oynanarak aydınlık ve karanlık daireleri ayıran çizginin tam ortaya gelmesi sağlanır. Bundan sonra oküler (gözün baktığı mercek) ayarlanarak net olarak görülmesi sağlanır. Bu durumda skala üzerindeki kırma indisi 1,3325‟e ayarlanır. Cihaz ölçme yapmaya hazır duruma gelmiştir.

E-Isıtma düğmesi kapatılır. Prizmalar birbirinden ayrılır. Her iki prizmanın yüzeyi yine saf alkolle ve yumuşak bezle silinip kurutulur.

F- Kırma indisi tayin edilmek istenen sıvıdan veya çözeltiden bir damla alınarak cihazın alt prizmasına yerleştirilir ve su için yapılan işlemler tekrarlanır. Cihazdan okunan değer bilinmeyenin indisidir.

 

S.185. Balon Joje nedir, açıklayınız?

 

C.185. Balon jojeler laboratuvarda çözelti hazırlamak için kullanılan ölçülü balonlarıdır. İnce, uzun boyunlu ve düz diplidir. Bunların boyunları üzerinde halka biçiminde bir çizgi bulunur. Balonun çizgisine kadar sıvı doldurulduğunda balonun üzerinde yazan hacim alınmış olur (Genellikle 20 ºC için geçerlidir.). Balon jojelerin ağız kısmı genellikle şilifli olup ağzına uygun kapakları vardır. Balon jojeler 5 ml ile 5000 ml arasında hacimlere uygun olarak imal edilir.

Hazırlanacak çözeltinin hacmine uygun hacimdeki balon joje seçimi yapılır ve kullanılır. Örneğin 100 ml‟lik bir çözelti hazırlanması isteniyorsa mutlaka 100 ml‟lik balon joje kullanılması gerekmektedir. Aksi takdirde çözeltinin konsantrasyonunda hassasiyet elde edilemez. Balon jojeler doldurulurken jojenin üzerindeki çizginin sıvı yüzeyinde meydana gelen yarım ay şeklindeki kıvrımın tam alt orta noktasına teğet geçmesi sağlanmalıdır. Aksi takdirde doğru hacim alınmış olmaz.

 

S.186.Aşağıda gördükleriniz nedir?

 

soru186boya

 

C.186.Çeşitli hacimlerde balon jojelerdir.

 

soru186aboya

 

S.187. Ağırlık yüzdesi hesabında kullanılan formül nedir?

 

C.187. Ağırlık yüzdesi = Çözünen maddenin ağırlığı x 100 / Çözen maddenin ağırlığı

 

S.188. Hacim yüzdesi hesabında kullanılan formül nedir?

 

C.188. Hacim yüzdesi = Çözünen maddenin hacmi x 100 / Çözen maddenin hacmi

 

S.189. Hacim-kütle yüzdesi (%C) hesabında kullanılan formül nedir?

 

C.189. Hacim-kütle yüzdesi (%C) = Çözünen maddenin kütlesi x 100 / Çözen maddenin hacmi

 

S.190. 500 gram % 25‟lik BaCl2 çözeltisi hazırlayabilmek için gerekli suyun kütlesini hesaplayınız?

 

C.190.

% C = Çözünen madde miktarı x 100 / Çözelti miktarı

25 = x.100 / 500

X= 25.50 / 100 = 125 gram

500 - 125 = 375 gram su gereklidir.

 

S.191. % 35 hidrojen peroksit (H2O2) içeren çözeltide 14 ml hidrojen peroksit kaç ml suda çözünmüştür?

 

C.191.

% C= Çözünen madde hacmi x 100 / Çözelti hacmi

35 = 14.100 / x

X= 14.400 / 35 = 40 mg.

40 - 14 = 36 ml su gereklidir.

 

S.192. Kütlece % 10‟ lik 50 gr bakır sülfat çözeltisine 15 gr bakır sülfat ekleniyor. Çözeltinin kütlece yüzde kaçı bakır sülfat olur?

 

C.192.

% C= Çözünen madde miktarı x 100 / Çözelti miktarı

10 = x.100 / 50

X= 10.50 / 100 = 5 gram bakır sülfat

50 - 5= 45 ml su vardır.

% 10‟ lik 50 g bakır sülfat çözeltisinde 5 g bakır sülfat ve 45 ml su bulunur. 15 g bakır sülfat daha eklenmesi çözeltideki bakır sülfat miktarını 5 + 15 = 20 grama çıkarırken çözeltinin kütlesi de 50 + 15 = 65 g olur.

65 gram çözeltide 20 gram bakır sülfat varsa

100 gram çözeltide x gram bakır sülfat olur.

X = 20. 100 / 65 = 31 gramdır. Çözeltinin % 31‟i bakır sülfattır.

 

S.193. Kütlece % 5„lik 200 gram sodyum klorür çözeltisine 40 g sodyum klorür ve 260 g su ekleniyor. Yeni çözelti yüzde kaç sodyum klorür içerir?

 

C.193.

% C= Çözünen madde miktarı x 100 / Çözelti miktarı

5= X.100 / 200

X= 200,5 / 100 = 10 gram sodyum klorür

200 gram çözeltiye 40 g sodyum klorür ve 260 gram su eklenirse çözeltinin toplam kütlesi 500 g olur.

Çözünen toplam sodyum klorür miktarı: 10+40 = 50 g‟dır.

500 gramlık çözeltide 50 gram sodyum klorür bulunursa

% C= Çözünen madde miktarı x 100 / Çözelti miktarı

% C = 50.100 / 500 = 10

Çözeltinin % 10‟u sodyum klorür demektir.

 

S.194. Kütlece % 5‟lik 500 g NaOH çözeltisi nasıl hazırlanır?

 

C.194.

Tanıma göre 100 g çözelti içinde 5 g katı NaOH bulunmaktadır. Yüzde derişim; % 5 kütlece diye ifade edildiğinden 500 g olarak formülde yerine konur.

% C= Çözünen madde miktarı X 100 = Çözelti miktarı

5 = X.100 / 500

X= 500,5 / 100 = 25 g sodyum hidroksit

O hâlde 500 g – 25 g = 475 g su gereklidir.

Kullanılacak suyun yoğunluğu 1 g / ml olarak kabul edilirse 475 g su içinde 25 g NaOH çözülür. Yüzde çözeltiler hazırlanırken çözeltisi hazırlanacak olan madde, kristal suyu içeren bir tuz ise hesaplama yaparken kristal suyunu dikkate almamız gerekir.

 

S.195.Mol ne demektir, açıklayınız?

 

C.195. mol; avagadro sayısı (6.02 x 1023) kadar atom ya da molekül içeren maddeye 1 mol denir. Yani bir kimyasal madde ya da bileşiğin molekül ağırlığına, molekül kütlesine mol denir.

Atomlar ve moleküller en güçlü mikroskoplarla bile görülemeyecek kadar küçük taneciklerdir. Bu taneciklerin oluşturduğu 6.02 x 1023 tanelik kümeye 1 mol denir. Bu sayının açık hâli 602.000.000.000.000.000.000.000 tanedir. Görüldüğü gibi bu sayının okunması son derece zordur. Bu nedenle kısa şekilde yazılıp okunur. Bu sayı kimyada avagadro sayısı olarak bilinir ve bütün elementlerin bir molü 6.02 x 1023 tanedir.

 

S.196. Avagadro sayısı ne demektir?

 

C.196. 1 mol demir (Fe), 6.02 x 1023 tane demir atomu demektir. Buna avagadro sayısı denir.

 

S.197. Bir mol H2SO4 (sülfürik asit) kaç gamdır? (H=1 S=32 O=16 )

 

C.197. MA: = 2.1 + 1.32 + 16.4= 98 gram/mol‟dür

 

S.198. Atom Ağırlığını açıklayınız?

 

C.198. Gerçekte “atom ağırlığı” yerine “atom kütlesi” daha doğru bir ifadedir. Ağırlık kütlenin yer çekimi kuvveti tarafından çekilmesidir. Dolayısıyla aynı madde değişik yerlerde değişik ağırlıklarda ölçülebilir ama kütle değişmez sabittir. Bir elementin tartılabilen en küçük miktarı milyarlarca atom içerir. Hesaplamalarda atomların mutlak kütleleri pek kullanılmaz. Bunun yerine bağıl atom ağırlıkları kullanılır. Bir atomun temel olarak seçilen başka bir atomdan kaç kez ağır olduğunu gösteren sayıya bağıl atom ağırlığı denir. İlk olarak en hafif olan hidrojenin bağıl atom ağırlığı 1 olarak kabul edilmiştir. Buna göre öteki element atomların hidrojen atomundan kaç kez daha ağır oldukları yani bağıl atom ağırlıkları saptanmıştır. Daha sonra temel olarak oksijen alınmıştır. Oksijenin bağıl atom ağırlığı tam 16,000 olarak kabul edilmiştir.

Günümüzde temel olarak karbonun 12 kütle numaralı izotopu seçilmiş ve bunun atom ağırlığı 12,00000 olarak kabul edilmiştir. Buna göre bir elementin atom ağırlığı, o elementin bir atomunun karbon atomunun kütlesinin 1/12‟sine oranını gösteren sayıdır. Bu yeni sisteme göre oksijenin bağıl atom ağırlığı 15,9994 olur. Ancak yaklaşık 16 alınır.

Bir tek molekülün kütlesi molekül ağırlığının avagadro sayısına bölümüyle bulunur. Mesela 6,02.1023 tane hidrojen atomu 1 g geldiğinden 1 tek hidrojen atomunun ağırlığı 1/6,02.1023 g olur. Bu rakam oldukça küçük olduğundan genellikle avagadro sayısı (1 mol) kadar atomun ağırlığından söz edilir. Böylece 1 mol Fe atomu 56 g, 1 mol oksijen atomu 16 g olur.

 

S.199. Mol Ağırlık, Mol Atom ve Atom Sayıları ne demektir,açıklayınız?

 

C.199. Mol Ağırlık, Mol Atom ve Atom Sayıları Mol Ağırlığı: Bileşiği oluşturan elementlerin atom sayıları ile mol ağırlıklarının çarpımlarının toplamı alınır. Bir bileşik içerisinde hangi elementten kaçar tane olduğu o elementin sağ altına yazılan rakamla belirtilir. Hiçbir şey yazılmamış ise bir demektir.  

Bir atomun gram türünden miktarına atom-gram (1 mol atom) denir. Örneğin C=12 g, H=1 g, O=16 g‟dır.

 

S.200. molekül-gram ne demektir?

 

C.200. Bir bileşiğin molekül kütlesinin gram türünden miktarına molekül-gram (1 mol molekül) denir.

 

S.201. 1 mol H2O molekülü kaç gramdır? (O=16 H=1)

 

C.201.

= 2 mol H atomu + 1 mol O atomu içerir.

= 2(1) +1(16) = 18 g/mol

 

S.202. 1 mol C6H12O6 (glikoz) kaç gramdır? (C=12 O=16 H=1)

 

C.202.

=6 mol C atomu + 12 mol H+ 6 mol O atomu içerir. = 72 gram C

=6.(12)+ 12.(1) + 6.(16) =180 g/mol

 

S.203. 1 mol H2SO4 molekülü gramdır? (O=16 H=1 S=32

 

C.203.

= 2 mol H atomu + 1 mol S atomu + 4 mol O atomu

= 2(1) + 1(32) + 4(16) = 98 g/mol

 

S.204. Molarite ne demektir, açıklayınız?

 

C.204. Molarite M sembolü ile gösterilir. Molar olarak okunur. Bir litre çözeltide 1 mol çözünmüş madde varsa o çözeltinin konsantrasyonu 1 molardır. Bir litre çözelti içinde 1 mol madde varsa bu çözelti 1 molarlık çözeltidir. Bir çözeltinin bir litresinde 3 mol/gram madde çözünmüşse bu çözeltinin molaritesi 3‟tür.

 

S.205. Normalite ne demektir ve birimi nedir?

 

C.205. Normalite Bir litre çözeltide çözünen maddenin eş değer gram sayısına normalite denir. Normalitenin birimi “normal”dir ve N simgesiyle gösterilmektedir.

 

S.206. Normalite (N) formülü nedir?

 

C.206. Çözünen maddenin eş değer gram sayısı mol sayısı / Çözeltinin hacmi (litre)

 

S.207. Eş değer gram formülü nedir?

 

C.207. Eş değer gram = Mol kütlesi / Tesir değerliği

 

 

S.208. Bileşikleri üç grupta toplanarak tesir değerliliği bulunur?

 

C.208.

1-Asitlerin tesir değerliği, asidin verebileceği H+ iyonu sayısıdır.

Asitlerin eş değer gramı, asidin girdiği tepkimede 1 mol H+ iyonu veren ya da oluşturabilen miktarıdır.

2-Bazlarda tesir değerliği, bazın verebileceği OH iyonu sayısıdır.

Bazların eş değer gramı; bazın girdiği tepkimede 1 mol OH- iyonu veren ya da oluşturabilen miktarıdır.

3-Tuzlarda tesir değerliği, bir formül birimi içinde bulunan toplam (+) yük sayısına eşittir.

Tuzların eş değer gramı, mol kütlesinin tesir değerliğine oranıdır.

 

Son Düzenlenme Pazartesi, 17 Ocak 2022 12:36
?<