Çerçeveler ve gücü telleri, dokuma kafası, ön tarak, kumaş sarma mekanizması, yardımcı iplik besleme hattı, atkı ipliğini besleme hattı, ana eksantrik kam mili (tahrik mili), ağızlık mekanizması ve dokuma tezgahı çerçevesinin bulunduğu ana bölümdür. Gücü telleri, dokuma tahar planına göre çerçevelere takılan, çelikten yapılmış ortalarında çözgü ipliğinin içinden geçirildiği boncuk denilen küçük delikleri bulunan tellerden oluşmaktadır. Diğer çerçeveli dokuma makinelerinde olduğu gibi dar dokuma makinelerinde kullanılan gücüler, haddelenmiş ortası delik yassı çeliklerdir. Bu nedenle, yassı çelik gücüler olarak da adlandırılmaktadır. Dokuma üretimine en uygun gücüleri seçmek için çözgü ipliklerinin kalınlığı, özelliği, çözgü yoğunluğu (santimetre başına çözgü iplik sayısı), dokuma makine tipi ve dokuma hızı dikkate alınmalıdır.

 

 

dardoku030

 

Çerçeveler, dokuma örgüsünün armür planına göre hareket ederek, taşıdığı gücü tellerinden geçirilen çözgü ipliklerinin ağızlık oluşturmasını sağlayan sistemdir. Ağızlık şekillerine göre, iki grup oluşturarak yukarı ve/veya aşağı hareket eden çerçevelerin taşıdığı çözgü iplikleri arasında oluşan ağızlık denilen aralıktan atkının geçirilmesi ve yerleştirilmesi (tefelenmesi) yolu ile dokuma kumaş elde edilir.  

 

 

dardoku031

 

 

 

Çerçeve sayısı tahar planında aynı hareketi yapan çözgü ipliklerine göre belirlenmektedir. Farklı hareket yapan her bir çözgü grubu farklı çerçevelerdeki gücülerde toplanır. Bir çerçevedeki gücü sayısı yüksek yoğunluğa ulaştığı ya da maksimum iplik gerginliği aşıldığı zaman ağızlığın açılmasında sorun oluşturacağı için aynı bağlantıyı içeren gücüler iki veya daha fazla çerçeveye dağıtılır. Daha az gücü taşıyan hafif çerçeveler (kenar ve desen iplikleri için) ağır çerçevelerin arkasına yerleştirilir. Yüksek yoğunluklu iplik taşıyan ağır çerçevelerin (her mekik atımında tüm çözgü ipliklerinin % 75’inden daha fazlasının kalmasını sağlayan) ön tarafta yer alması gerekir. Gücü çerçeveleri önden arkaya doğru numaralandırılır. İğneli dar dokuma makinelerinde çerçeveler kancalı iğne, atkı iğnesi ve tarak ile birlikte hareket ederek çalışmaktadır.

 

 

dardoku032

 

 

Çerçevelerin hareketi armür ya da eksantrik (kam) sistemiyle sağlanır. Eksantrik sisteminde harekete kamlar ya da desen zinciri (bakla) aracılık eder. Dokuma makinelerinde ayak denilen levha çerçevelere takılarak çerçevelerin kam şekline göre (negatif ya da pozitif kamlı) aşağı ve/veya yukarı hareket etmesini ve ağızlığın açılmasını sağlamaktadır. Her bir çerçeve için ayrı ayak vardır.

 

 

dardoku033

 

 

Ayaklar 201, 202, 203.....olarak ya da 1,2,3,.....gibi numaralandırılmaktadır. Ayaklar ait olduğu çerçevelere takılmazsa istenen desen oluşmaz.

Yukarıda görülen ( b) negatif kamlı ağızlık açma sistemine sahip makinede, kam mekanizması çerçeveleri aşağı doğru hareket ettirerek alta doğru ağızlık (alt ağızlık) açarken, çerçevelerin yukarısında yer alan yaylar geri hareketi sağlar. Negatif ağızlık açma sistemi özellikle yüksek hızla çalışan dokuma makineleri için çok uygundur.

Dokuma makinesinde, kaliteli ve verimli kumaş oluşumu için ağızlık açma, atkı atma ve atkı sıkıştırma (tefeleme) en temel işlemlerdir. Ağızlık, dokuma makinelerinde atkının atılmasından önce çözgü ipliklerinin biri üst diğeri alt olmak üzere iki gruba ayrılarak oluşturduğu, üçgen kesitli açıklığa denilmektedir. Dokuma kumaş oluşumu çözgü iplikleri arasında oluşan, ağızlık adı verilen üçgen kesitli açıklıktan atkı ipliğinin atılarak sıkıştırılmasıyla gerçekleştirilir. Aşağıda dokuma makinesinde ağızlık oluşumu görülmektedir.  

 

 

dardoku034

 

 

Gücülerden çözgü iplikleri kılavuz çubuklarına kadar olan ağızlık bölgesine arka ağızlık (9), gücülerden tarak tefe noktasına olan ağızlık bölgesine ön ağızlık (10) denilmektedir. Çözgü iplikleri ön ağızlık hareketini sağlayan gücülerin içinden çekilmektedir. Gücüler çözgü ipliklerini yukarı ya da aşağıya doğru çekerek ağızlık oluşumunu sağlamaktadır. Çözgü iplikleri gücülerin bir kısmını yukarı doğru çekerek üst ağızlığı (8) ve aşağı doğru çekerek de alt ağızlığı (7) oluşturmaktadır. Atkı iplikleri ile çözgü ipliklerinin bağlantı oluşturması her atkı atımında yeni bir ağızlığın açılması ile tekrarlanmaktadır. Aynı zamanda çözgü salma ve kumaş sarma da yardımcı hareketler olarak bulunur.

Ağızlığın oluşturulmak istenen örgüye uygun şekilde açılması, her atkı ipliği sırasında yani atkı ipliğinin üstünde ve altında bulunması gereken çözgü ipliklerinin belirlenmesi için çeşitli sistemler geliştirilmiştir. Bu sistemleri çalıştırmakta kullanılan sistemlere “ağızlık açma sistemleri” adı verilmektedir.

Ağızlık açma sistemleri, dokuma işlemlerinden ilki olan ağızlık açılması işlemini denetler, kumaş kalitesini ve makine kullanışlılık derecesini belirler. Bu nedenle dokuma örgüsü özelliği, örgü raporunun boyutları (atkı ve çözgü), birinci derecede ağızlık açma mekanizmasının seviyesine bağlıdır. Dar dokuma makinelerinde ağızlık açılması, eksantrik ve bakla sistemiyle olduğu gibi armürlü ve jakarlı ağızlık açma sistemleri ile de olmaktadır.

 

 

dardoku035

 

 

Kam (eksantrik, yürek) ve bakla (desen zinciri) sistemine göre ağızlık açma mekanizmaları dar dokuma makinelerinde en fazla tercih edilen sistemlerdir.

Eksantrik (kam, yürek), “çifti iki serbestlik derecesine sahip ve kinematik elemanlar arasında nokta veya çizgi teması olan yüksek kinematik çifttir. Kısaca kam, genel olarak eğri bir profile sahip bir uzvun bu yüzeyi ile basit bir şekle sahip bir diğer uzuvla temas eden cisimdir. Kam biçimleri ve dizilişleri ile ağızlık hareketine yön verir. Eksantrik ile iplik hareketi, hassas ve rijit oldukları için oldukça hızlı hareket eden dar dokuma makineleri için çok uygundur. Fakat küçük atkı raporları için kullanılabilirler. Kamlar 8 zaman (atkı raporu) tekrarı ile çalışmaktadır. Her zaman dilimi ağızlık açılımını ve atkı atımını gösterir. Dar dokuma makineleri ile 4-6-8 ya da 12 atkı kamları kullanılmaktadır. Çoğunlukla 8 zamanlı kam tercih edilmektedir. Bu dokuma sayısı zemin dokumaları birleştirmeyi sağladığı için de çok önemlidir. Atkı tahrik milinden daha yavaş biçimde 8 kez kam mili döner ve tekrar eder. Her bir çerçeve için bir kam yerleştirilir ve çerçeve bu kam çevresi etrafında hareket eder.

 

 

dardoku036

 

 

Aşağıda eksantrikli makinenin haznesi görülmektedir.

 

 

dardoku037

 

 

Kamlar yapılacak örgü raporuna ( aşağıda görülmektedir ) göre yerleştirildikten sonra haznede bulunan silindire takılmaktadır.

 

 

dardoku038

 

 

dardoku039

 

 

dardoku040

 

 

dardoku041

 

 

Çerçeve, atkı iğnesi, tarak ve kenar örme iğnesi (kancalı iğne) ile eş zamanlı hareket etmektedir. Yukarıdaki tabloda ağızlık konumu, tarak hareketi ve atkı iğnesi arasındaki ilişki görülmektedir.

 

 

 

Son Düzenlenme Çarşamba, 09 Şubat 2022 23:26

Son Ekledikleri: Faik Keser

Bu kategoriden diğerleri: « Dar Dokuma Lameller Dokuma Tarakları »
?<