Çözgü ipliği pamuk atkı ipliği ise kenevir olan kumaş yüzey oluşumuna Feretiko Rize Bezi denir. Bu kumaş baştan sona yöresel malzeme kullanılan ve el emeğiyle yapılan dokuma çeşididir

Türk el sanatları geleneği içerisinde köklü bir geçmişi olan dokumacılık, günümüzde varlığını sürdürmeye çalışmakta, çoğu yörede geçim kaynağı olmuş ve olmaya devam etmektedir. Geleneksel özelliklerin korunması yanında, yeni ürün tasarımları ile bu köklü yöresel el sanatının yaşatılması ve geliştirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.

Rize bezinin tarihçesi tam olarak bilinememekle birlikte, bezle ilgili ilk belgeler Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon’un fethinden (1461) sonra bu konuyla ilgili yayınlamış olduğu fermanlardır diyebiliriz. Daha sonra konuyla ilgili Evliya Çelebi’ nin bölgeyi ziyareti sırasında (Trabzon’un fethinden sonra) Rize bölgesinden top top kumaşın gittiğinden bahsetmesi ve 1482 yılında Kanuni Sultan Süleyman’ın yine ürünle ilgili yayınlamış olduğu fetvalara rastlıyoruz.

 

 

proje27

 

Ürünün Osmanlı sarayında özel bir yerinin olmasını padişahların giydiği kıyafetlerde sıkça Rize bezine rastlanmasından anlayabilmekteyiz. Öyle ki Kanuni Sultan Süleyman, Sultan Abdülhamit ve Sultan Abdülaziz’in kıyafetlerinde Rize bezine rastlamak mümkündür. Mesela saray kayıtlarında Sultan Abdulaziz öldüğünde üzerinden çıkan iç çamaşırlarının Rize bezinden olduğu kayıtlıdır. Bunun yanı sıra Sultan Abdülhamit Han’ın bazı gömleklerinin yine Rize bezinden olduğu saray kayıtlarında mevcuttur. Osmanlı sarayında bu kadar önemli bir yeri olan Rize bezi aslında kendini dünyaya da kanıtlamış ve 1856 yılında Paris’te yapılan bir yarışmada ödül almıştır. İşte bu kadar ünlü bir bezin tarihini bazı araştırmacılar MÖ 8. yy. la dayandırsalar da henüz kesin bir sonuca varılamamıştır. Bazı dokuma ürünlerindeki teknikler her ne kadar İran ve Orta Asya dokuma tekniklerine benzese de aralarında kesin bir bağlantı kurulamamıştır.

Rize bezi dediğimiz ürün çözgü ipliği % 100 pamuk olup atkısı Rize yöresine ait kendir (kenevir) bitkisinin lifinden yöreye has şekilde işlenen iplikten olan ve tamamen el dokuma tezgâhlarında üretilen bir üründür. Bezayağı tekniğinde dokunur.

Özelliği ise tamamen bölgede yetişen kendir bitkisinin kendine has termal özelliğinden kaynaklanmaktadır. Çünkü kendir bitkisi dünyada önde gelen termal lif cinslerinden biridir. Çünkü kendir ipliği pamuk gibi hidrofil (suyu seven) bir iplik olmasının yanı sıra aynı zamanda da suyu uzaklaştıran ve dolayısıyla sürekli serinlik sağlayan bir iplik türüdür. Bu iplikten yapılan dokumalar gerek serin bir tuşe (dokunuş) sağlaması sonucu sıcaklarda bunaltmazken suyu veya teri çabucak buharlaştırması nedeniyle de hastalıklara karşıda koruma özelliği sağlar. Bölgenin çok nemli olması ve terlemenin çok olması nedeniyle özellikle küçük çocuklara belli bir yaşa kadar feretiko atleti giydirilirdi.

Feretiko genel olarak iç giysi, gömlek, sargı bezi, mendil, dolaylık (kadınların bellerine doladıkları bir çeşit önlük), peşkir ve şalvar, çeşitli dekoratif örtüler, yatak çarşaflarında (potlu, düz) kullanılmaktadır.

 

 

Son Düzenlenme Cuma, 11 Şubat 2022 17:12

Son Ekledikleri: Faik Keser

?<