Dokuma (98)

 

 

ROTATİF ARMÜR

Ağızlık açma yöntemleri ve armür makineleri üzerine yapılan araştırmalardan günümüzde modern dokuma tezgahlarında açık ağızlık oluşturan rotatif armürlerin tercih edildiği görülmektedir.

Klasik rotatif armürlerde programlama-kilitleme mekanizması beklemeli dönme hareketi yapan 1 numaralı milden, mil üzerinde sabitlenmiş 2 diskinden ve hareketli yerleştirilmiş 3 eksantriğinden, 4'nolıı kilit mekanizmasından 6-7 numaralı kolsarkaç kol mekanizmasından ve 8'nolu program ünitesinden oluşmaktadır.

Makinenin çalışma sırası aşağıdaki şekilde görülmektedir.

 

 

1genteks53

 

 

Pozisyon a: Armürün ana mili l bekleme fazındadır. Bir sonraki işlemde çerçevenin yer değişme yapması istendiğinden program pistonları içe doğru çekilmiş ve kapayıcı yayın etkisi ile kilitleme mekanizmasının çengeli 2 diskinin üzerinde açılmış yuvaya dahil olarak 2 diski ile 3 eksantriği arasında bağlantı oluşturmuştur. 7'nolıı sarkaç sol kenar durumdadır.

Pozisyon b: 1 mili, 2 diski ve 3 eksantriği saat ibresi yönünde dönme hareketi yapmaktadır. 3 eksantriğine bağlı 6 kolu 7 sarkacım sağ kenar duruma doğru döndürmektedir. Sarkaca bağlı çerçeve bir kenar durumdan diğerine doğru hareket etmektedir.

Pozisyon c: 1 numaralı mil 180° döndükten sonra bekleme yapmaktadır. 7 sarkacı sağ kenar duruma gelmiştir. Program değişikliği istenmemesi durumunda 2. pozisyonu sürekli-olarak tekrarlanılır. Çerçevenin bekleme yapması istendiğinde pistonlar kilit mekanizmasının çengelini çevirerek 2 diski ile 3 eksantriği arasında bağlantıyı ortadan kaldırır ve 3 eksantriği bu durumda kilitlenilir.

Pozisyon d: 1 mili ve 2 diski dönme yapmaktadır. 3 eksantriği kilitlendiğinden 7'nolu sarkaç sağ kenar durumda kalır. Program değişikliği olmadıkça bu durum devam eder.

Rotatif armürler genellikle pozitif armürlerin gelişmiş modelleri olarak kabul edilmektedirler.

Son yıllarda rotatif armürlerin hızı üreticiler tarafından geliştirilmiş ve fuarlarda sergilenen modeller incelendiğinde 1000 rpm ve üstüne ulaştığı gözlemlenmiştir. Bu sayede hava jetli, su jetli dokuma makinelerinde yüksek hızlar altında çalışma imkânı sağlanmıştır.

Günümüzde rotatif armürlerin farklı tipleri çeşitli dokuma makinelerinde yer almaktadır. Rotatif armürlerin tahrik sistemleri basit ve rijit olduklarından titreşimsiz ve dayanıklı çalışırlar. Az yer kaplarlar. Bununla beraber açık ağızlık oluşturulduğundan ve seçme ünitesinden konstrüksiyon yapısından dolayı ek olarak çerçevelere geri dönüşüm ve çerçeveleri orta konuma getirilmesi ünitelerini içerir.

Sürekli olarak bağlantı oluşturan ve kamalar armürün hızlarının artırılmasını engeller. Rotatif armürlerin bir başka özeliği parçaların çok yüksek hassasiyetle üretilmesi ve maliyetlerinin yüksek olmasıdır.Rotasyon tipi armür makineleri temel çalışma prensibi, dönme hareketinin özel kavramaların yardımı ile çerçevelerin ileri–geri hareketine dönüştürülmesine dayanmaktadır.

Bir rotatif armür üç ana kısımdan oluşmaktadır. Bu kısımlar;

  • Seçim mekanizması,
  • Eksantrikleri de içeren çerçeve tahrik mekanizması
  • Değişken armür mili hareketini üreten kısım yani modülatör

Seçme mekanizmasının görevi, örgüye göre eksantrik mili ile eksantrik arasındaki bağlantıyı keserek çerçevelerin konumunu belirlemektir. Modülatör ise, çerçevelerin hareket ve bekleme açılarını belirleyen kısımdır. Eksantriklerin ve modülatörlerin konstrüksiyon yapıları birbirleriyle farklılık göstermediğinden rotatif armürler seçme mekanizmalarının tipine ve yapısına bağlı olarak sınıflandırılırlar.

 

 

1genteks30

 

 

Yukarıdaki şekil ’de bir armür mekanizmasını oluşturan temel kısımlar şematik olarak gösterilmektedir. Şeklin A kısmında bir yuvarlak mil yatağına sahip eksantrik kısım görülmektedir. 2 ve 3 ile belirtilen kısım olan eksantrik dönen bir kamdır. Bu kamın dönüş ekseni geometrik olarak belirtilen A merkezinde değil Ao merkezinde dönüş yapmaktadır. Bundan dolayı eğer 2 numaralı bölüm saatin tersi yönde dönüş hareketi yaparsa hareket 3 kolu vasıtası ile 4 numaralı kola iletilir. 2 numaranın tam bir devrinde 4 numaralı kol limit pozisyonuna gelir. Eğer hareket sonucunda A,Ao ve B aynı doğrultuya gelirse 4 kolu en ileri pozisyonunu alır. Eğer hareket sonucunda A, Ao ve B geri pozisyona dönerlerse 4 kolu en geri pozisyonuna dönmektedir. 4 numaralı kolun çerçevelere hareket iletimi ise yukarıdaki şekil ’in B kısmında verilmektedir. 4 kolunun en ileri pozisyonunda olduğu durumda çerçeve buna karşılık en alt konumdadır. 4 kolu eğer en geri pozisyonunda ise çerçeve buna karşılık en yüksek pozisyonunu almaktadır. Bu konstrüksiyona sahip eksantrik mekanizması çerçeve hareketi sadece düz kumaşlar için oluşturmaktadır. Rotatif armürdeki bu dönme hareketi zorunlu olarak çerçevelerin ileri geri hareketini İçermektedir.

Rotatif armürlerin çalışma prensibi aşağıdaki şekil ‘de görülmektedir. Şekildeki rotatif armür mekanizmasında; üzerinde birbirlerine zıt yönde kanal açılmış 1 mili özel modülatör adı verilen mekanizma yardımı ile kesikli olarak dönmektedir. 2 eksantriğinin üzerinde monte edilmiş ve radyal yönde hareket edebilen 4 kaması, dönme eksenine doğru hareket aldığı durumda 2 eksantriği ile 1 milini birleştiğinde eksantrik mil ile 180°'lik bir dönme hareketi yaparak ve 5 uzvuna bağlı çerçevenin bir durumdan diğer bir  duruma getirilmesi sağlanmış olur. Kama dönme merkezinden dışarıya doğru hareket aldığında 3 uzvu ile eksantriği birleştirildiğinden 3 uzvu kenetlenmiş duruma gelir. Kamanın hareketi seçim mekanizması ile idare edilmektedir. 

 

 

1genteks31

 

 

Çerçevelerin alt durumdan üst duruma veya tersi yönde yer değiştirmesi 1 milinin 180º dönmesi sırasında gerçekleştiğinden dokuma tezgâhının ana mili iki tam devir yapıldığında armür mili bir tam devir dönme hareketi alır.

Fimtextile firmasının üretmiş olduğu RD 3000 tipi elektronik kontrollü rotatif armürünün şematik görünüşü aşağıdaki şekilde görülmektedir. Dokuma makinesinden gelen hareket yarıya düşürülerek modülatör giriş miline iletilir (şekilde görülmüyor).

Modülatörden elde edilen beklemeli çıkış hareketi armür miline (2) iletilir. Armür mili (2) ve eksantriğin (3), 4 nolu parça ile birleştirilmesi ile 3 nolu eksantriğinin iki uç konumu (ileri ve geri) arasında hareket etmesi sağlanır.

 

 

1genteks33

 

Bu konumların herhangi birinde 2 mili ve 3 eksantriği ayrılırsa eksantrik mevcut konumunda bekler. Eksantriğin bir konumdan diğerine hareket etmesi tahrik ettiği çerçevenin konum değiştirmesi ve eksantriğin bir konumda beklemesi çerçevenin de bu konumda bekleme yapması anlamına gelir. Eksantriğin dönme hareketi 5 nolu uzuv aracılığı ile 6 kolunun saat ibresi veya tersi yönünde salının hareketine dönüştürülür. Daha önce de bahsedildiği gibi 2 ile 3 ve 3 ile 5 uzuvları arasında rulmanlı yataklama mevcuttur. 3 eksantriği üzerine döner mafsalla bağlanmış olan 4 parçasının 2 mili üzerine açılmış kanallara girerek bu iki parçayı birleştirmesi veya kanallardan çıkarak bu iki parçayı ayırması, 9 elektromıknatısı tarafından üretilen hareketin 8 kolun aracılığı ile 7 koluna yaptırdığı salınım hareketi ile sağlanır.

Şekilde görülen eksantrik konumunda çerçeve yukarıda ise 4 parçası 2 mili ile kenetlendiğinden bu konumdan itibaren 2 milinin 180° derecelik dönüşünde çerçeve alt konuma hareket eder. 7 nolu parça bu konumda kaldığı sürece eksantriğin şekle göre 180 derece dönmüş konumda 4 parçası 2 milinden ayrılır. 2 milinin bundan sonraki dönüşünde eksantriğe hareket iletmez ve çerçeve alt konumda kalır.

Mıknatısın etkisiyle 7 kolu konum değiştirirse, 4 parçası 2 mili ile kenetlenir ve eksantriği şekilde görülen konuma geri getirir. Böylece çerçeve tekrar üst konuma geri döner. 7 nolu kolun konumu mıknatıs tarafından değiştirilmediği sürece bu konumda 4 parçası 2 milinden ayrılır ve eksantriği hareket iletmez. Çerçeve yukarı konumda kalmaya devam eder. Bezayağı örgü durumunda 2 mili ile 4 parçası sürekli kenetli kalacağından eksantrik her dokuma makinesi devrinde konum değiştirir. Böylece çerçeve bir yukarı bir aşağı hareket eder.

Staubli firması değişik dokuma uygulamaları için farklı seçme mekanizmalarına sahip rotatif armürler üretmektedir. Aşağıdaki şekil ‘de bu armürlerden 2668 modeli rotatif armür makinesi görülmektedir.

 

 

1genteks34

 

Üzerinde iki adet kanal açılmış olan 4 numaralı disk armür mili ile kesikli olarak döner. 5 numaralı parça bir ucunda yay (şekilde gösterilmedi) ile 6 numaralı parça ile bağlı olup 1 ve 1’ kollarının bir ucundan uyguladığı baskı ile 4 numaralı diske kenetlenmekte ve baskı olmadığı zaman kenetlenme çözülmektedir. 5 numaralı parça 4 numaralı disk ile kenetlendiğinde, disk ile 6 numara ile gösterilen parça da döner.

6 numaralı parça aynı zamanda eksantrik olup onun dönme hareketi 7 numara ile gösterilen bağlantı kolu aracılığı ile 8 kolunun dönme hareketine dönüştürülür. 5 numaralı parça ile kenetlenmesi halinde 4 diskinin her 180º dönüşü çerçeveyi bir konumdan diğer bir konuma hareket ettirir. 5 numaralı parçanın 4 numaralı disk ile kenetlenmesi veya kenetlenmenin çözülmesi 2 numara ile gösterilen elektromıknatıs tarafından hareket ettirilen 3 kolunun 1 ve 1' kollarının döndürülmesi ile gerçekleştirilir. 1 ve 1' kollarının bir yöndeki hareketleri elektromıknatıs tarafından üretilirken diğer yöndeki hareketi yaylar ile sağlanır.

Yukarıdaki şekilde ’de birinci konumda 1 numaralı kol saat yönünde bir miktar döndüğünden 5 parçası üzerindeki baskısı ortadan kalkmıştır. Dolayısıyla yayın etkisiyle 5 parçası ile 4 diski kenetlenmiştir. Bu konum çerçevelerin üst ağızlık konumuna karşılık gelmektedir. 4 numaralı diskin takip eden 180º dönüş hareketi ile çerçeve alt konuma hareket ettirilir.

Yukarıdaki şekil ‘de ikinci konumda 4 diskinin 90º dönüşüne karşılık gelen konumunu göstermektedir. Bu konum çerçevenin orta ağızlık konumuna karşılık gelir. Üçüncü konumda ise 4 diski 180º dönüşünü tamamlamış ve çerçeve alt ağızlık konumuna ulaşmıştır. Bu konumda 1' parçası saat yönünde bir miktar dönmüş olup 5 numaralı parçanın ucuna bastırarak 4 diski ile olan kenetlenmeyi çözmüştür. 1 ve 1' parçaları bu konumda kaldıkları sürece çerçeve alt ağızlık konumunda bekleme yapar. Mıknatısın etkisiyle l ve 1' kolları saat yönünün tersi yönünde bir miktar döndüğünde

Yukarıdaki şekil ‘de üçüncü konumda 1' kolunun 5 parçası üzerindeki baskısı kalkar ve 5 parçası 4 diski ile kenetlenir, 4 diskinin 180º dönme hareketi ile çerçeve üst ağızlık konumuna hareket eder. 1 kolu saat ibrelerinin tersi yönünde dönmüş olduğundan 5 numaralı parça ile 4 diski arasındaki kenetlenme çözülür. 1 ve 1' kollarının konumu çerçevelerin üst ağızlık konumlarına karşılık gelir. 9 ve 9' destekleri 1 ve 1’ kollarının dönme hareketlerini sınırlar. Sonuç olarak l ve 1' kollarının saat ibreleri yönünde bir miktar dönmesi çerçevelerinin alt konumuna karşılık gelir. Saat ibrelerinin tersi yönünde dönmüş konumları ise çerçevelerin üst ağızlık konumlarına karşılık gelir.

Rotatif armürlerin tahrik sistemleri basit ve rijit olduklarından titreşimsiz ve uzun ömürlüdürler. Bununla birlikte açık ağızlık oluşturmaları ve seçim ünitesinin konstrüksiyon yapısından dolayı ek olarak ağızlık arama ve duruşlarda çerçeveleri orta konuma getirme ünitelerine ihtiyaç duyarlar. Seçim anında kenetlenme için kamaların kullanılması seçim ünitesinin çalışma şartlarını sınırladığı için yüksek dokuma hızlarına çıkılmasını engellemektedir.

 

 

Son Düzenlenme Cumartesi, 05 Şubat 2022 22:40

 

Birbirinden bağımsız tek veya grup halinde çözgü ipliğinin idare edilmesini gerçekleştiren ağızlık açma mekanizmaları Jakar mekanizmaları olarak adlandırılmaktadır.

Jakarlı ağızlık açma mekanizmaları ile hemen her türde motifi dokuyabilmek mümkündür. Bu geniş desenlendirme olanağı, sistemin çok fazla sayıda çözgü ipliğine ayrı ayrı hareket verebilmesinden kaynaklanmaktadır. Bir motifi oluşturabilmek için desen raporunda bulunan çözgü teli sayısı kadar çözgü hareketi sağlamak gerekir.

Jakar mekanizmaları çalışma prensiplerine göre;

  • Tek stroklu,
  • Çift stroklu

Olarak iki ana gruba ayrılırlar.

Bu gruplar kendi alt gruplarına da bölünebilmektedirler.

Tek stroklu tek silindirli jakar mekanizmaları

Tek stroklu jakar mekanizmaları dokumada kullanılan en basit jakar mekanizmalarıdır. Bu mekanizmada desen raporunda bulunan her bir çözgü ipliği için bir iğne ve bir kanca bulunmaktadır. Mekanizmanın ana görevi bıçaklara çözgü ipliklerinin yer değiştirmesi için seçilmiş hareket kanununa göre hareket iletmektir. Aşağıda tek stroklu tek silindirli bir jakar mekanizmasının şematik çizimi görülmektedir.

 

 

1genteks15

 

 

Jakarın program mekanizması üzerinde 2 ile gösterilmiş program kağıtlarını taşıyan 1 numaralı beşgen prizma şeklindedir. Kalınlığı 0,6 – 0,8 mm arasında değişen karton desen kağıtları birbirlerine bağlanarak desen zinciri oluşturulmuştur ve desen kartonu sayısı atkı ipliği sayısına eşittir. Program desen kartonu üzerindeki delikler yardımı ile belirlenmektedir. Desen kartonlarına işlenmiş delikler 3 numara ile gösterilmiş iğneler tarafından okunmaktadır. Desen iğneleri sol uçları ile 4 numaralı iğne tablasının deliklerinde, diğer uçları ile ise 5 numaralı mekanizma gövdesinin yuvalarında yerleşmişlerdir. Sarkaç koluna yerleştirilmiş ve zamanlama diyagramına göre A-B doğrultusunda salınım hareketi 1 numaralı prizma B doğrultusunda hareket ettiğinde iğnelerin serbest uçları ile temas eder ve deliklere dahil olan iğnelerin durumunda bir değişiklik olmadığından, 6 numara ile gösterilen çengellerin bıçaklarla teması bozulmaz. Delik olmayan bölgelerle denk gelen iğneler B doğrultusunda yer değiştirme aldıklarından 6 numaralı çengellerin B doğrultusunda eğilmesine ve onların bıçakların etki alanından çıkarılmasına neden olmaktadır.

Teması bozulmayan çengeller bıçaklarla birlikte yukarıya doğru hareket alarak 7 numaralı gücülere geçirilmiş çözgü ipliklerini üst duruma getirirler. Bıçakların etkisinden kenarda kalan çengellerin durumunda değişiklik olmadığından, onların idare ettikleri çözgü iplikleri alt konumlarını sağlamış olurlar. Bu sayede rapora bağlı bir ağızlık oluşur.

Gücülerin üst durumdan alt duruma getirilmesi için onlar alt uçlarından yaylar vasıtası ile gövdeye bağlanırlar. Düşük hızlı dokuma tezgahlarında yayların yerine ağırlıklar kullanılmaktadırlar. Ağırlıklar çengellerin bıçaklarla birlikte geriye hareket etmesini sağlamaktadırlar. Çengellerin gücülere 8 numara ile gösterilen elastik bağlarla bağlanmışlardır. Rapor içinde aynı örgüyü oluşturan çözgü iplikleri mümkün oldukça bir çengel ile idare edilirler. 9 numaralı tabla, elastik bağların yönlendirilmesine hizmet etmektedir.

Çift stroklu ve tek silindirli jakar mekanizmaları

Desen silindirinin her atkıda hem dönüş hem de çarpma hareketini birlikte yapması tezgâh hızını sınırlayan faktörlerden biridir. Jakar mekanizmalarının hızlı çalışmasını sağlamak amacıyla çift stroklu ve tek silindirli veya çift stroklu çift silindirli sistemler geliştirilmiştir.

Çift stroklu tek silindirli jakar mekanizmalarında birer tabla üzerine monte edilmiş iki bıçak seti bulunur. Tablalar birbirleriyle ters yönde yukarı aşağı hareket ederler ve her birinin hareket periyodu iki atkıda bir tamamlanır. 600 iğnelik çift kurslu tek silindirli bir jakar makinesinde 1200 adet kanca bulunmaktadır. Bu her iğnenin iki kancayı kontrol ettiği anlamına gelmektedir.

 

 

1genteks16

 

 

Yukarıda görülen mekanizma incelendiğinde D kancasının aşağı inmekte olduğunu C kancasının da seçilerek yükselmeye başladığını düşünelim. D kancası inerken ona bağlı olan harniş de orta pozisyona kadar iner. Harniş tam orta pozisyona geldiğinde bu kez C kancası vasıtasıyla kaldırılarak üst ağızlık konumuna geçer. Dolayısıyla çözgü telinin iki atkı boyunca üst ağızlıkta kalması sağlanmış olur. Eğer bunları izleyen atkılar için de kancalar seçilmişse iki atkı arasında çözgü telleri ortada kapalı ağızlık pozisyonuna gelirler.

Bu jakar mekanizmasında yarı açık ağızlık tipi oluşmaktadır.

Sonuç olarak tek desen kartonunda desen talimatı iki kancaya iletilmekte, kancalardan biri bir atkı atımında, ikincisi ise diğer atkı atımında görev yapmaktadır. Bu sayede tek stroklu jakar makinelerine göre bir miktar daha yüksek hızlara çıkılabilmesi mümkün olmaktadır.

Çift stroklu ve çift silindirli jakar mekanizmaları

Bu tip jakar mekanizmaları daha gelişmiş mekanizmalar olarak göze çarpmaktadır. Bu makinelerde her harniş dolayısıyla her çözgü teli için iki iğne ve iki kanca bulunmaktadır. Birisi tek numaralı diğeri ise çift numaralı atkılar için delinmiş bulunan desen kartonlarını kontrol eden iki silindir olduğu için hareket imkânı ve hız bakımından rahatlama söz konusudur. Silindirlerin birisi seçim için yaklaşırken diğeri dönmek için uzaklaşmaktadır.

Çift silindirli jakar mekanizmasında kancaların kontrolü ayrı ayrı ayrı yapılmaktadır., fakat bu mekanizmada kancalar alt kısımlardan ikişer ikişer birbirlerine bağlanmıştır. Dolayısıyla kanca sayısının yarısı kadar bir hareket kapasitesi sağlanabilmektedir. Jakar genişliği daha yüksektir.

 

1genteks17

 

Çalışma prensibi açısından bu mekanizma çift stroklu ve tek silindirli mekanizmadan büyük ölçüde fark göstermemektedir. Bu mekanizmada da yarı açık ağızlık oluşumu meydana gelmektedir. Kancaların kıvrık uçları birbirinin ters yönündedir. Tek numaralı atkılarda kontrol edilen kancaların hareket ettiren iğneler tek numaralı karton silindirlerinden talimat alır.

Çift stroklu mekanik kontrollü jakar mekanizmaları

Makinenin çalışma prensibi aşağıdaki şekilde açıklanmaktadır. Yarı açık ağızlık oluşturan makineler ile bu makinelerin temel farkı iki çengel yerine bir adet iki kollu çengelin kullanımıdır. Çengelin üzerine ek olarak 7'' nolu tırnak monte edilmiştir.

Programın okunması ve uygulanması yarı açık ağızlık oluşturan makineler ile aynıdır. Ancak çengel üst duruma geldiğinde, 7'' nolu tırnak 6'' nolu sabit bıçakla temasa geçtiğinden üst durumda kalır. Bu durum program değişikliğine kadar devam eder. Program değiştiğinde 4 iğnesi çengelin 7 ve 7' nolu kollarını sağa doğru hareket ettirdiğinden, çengel 6, 6' ve 6'' nolu bıçakların etkisinden kurtularak yay yardımıyla alt duruma gelir.

Mekanizmanın avantajları yanında dezavantajları da yok değildir. Örnek olarak iğnelerin uzun süre çengellerle temas halinde olmasını gösterebiliriz. Aksi halde çengelinin 6, 6' bıçaklarından ayrılarak alt duruma geçmesi imkânsızdır. Çengel kollarının eğilmesi ve iğneyi geriye hareket ettiren yayların sıkıştırılması için program kartonlarının yeterli derecede dayanıklı olması istenilir. Kartonların yerine kâğıt veya plastik şerit kullanmak için mekanik kontrollü jakar makinelerinde özel program okuma cihazları kullanılır. Şekilde bu cihazlardan biri verilmektedir. 24 numaralı program şeridi 23 silindirinin yardımı ile hareket ettirilir. Programın okunma alanında şerit iğneler için delik açılmış tahta üzerinden geçer. Şerit kalınlığının az ve iğnelerin ince olması, onlarla çengellere hareket iletilmesini imkânsız kıldığından 20 numaralı iğnelerden 4 numaralı iğnelere hareket iletmek için 18–19 güçlendiricisi kullanılmıştır. 19 numaralı çubuklar 20 iğnelerinin 21 numaralı gözünde yerleştirilmişler. 18 iticisi yatay düzlemde ileri geri hareket alır. Programın okunması ve uygulanması şöyle gerçekleştirilir: kesintili dönme hareketi yapan 23 silindiri 24 şeridini hareket ettirerek uygulanacak programı 20 iğnelerinin etki alanına getirir.

Bu işlem bittikten sonra 25 numaralı küçük bıçaklar aşağıya doğru hareket alarak 20 numaralı iğnelerin şeritle temasını ve programın okunmasını gerçekleştirir. Deliklere dahil olan iğnelere bağlı 19 numaralı çubuklar ve onların idare ettikleri 4 numaralı iğneler 18 iticisinin etki alanından çıktıklarından, sonuncunun sağa doğru hareketinde yer değişme yapamazlar, böylece 7 çengelinin 6'' bıçağı ile teması ve üst durumda beklemesi devam eder. Delik olmaması durumda 20 numaralı iğneler, üst durumda kaldıklarından, 19 numaralı çubuklar ve onların idare ettikleri 4 numaralı iğneler de 18 iticisinin etki alanında olduklarından, sonuncunun sağa doğru hareketinde yer değişme yapar. Böylece 7 çengeli ile 6'' bıçağının teması bozulur ve çengellerin alt duruma gelmesini sağlanır.

 

 

1genteks18

 

Çift stroklu elektronik kontrollü jakar mekanizmaları

Makinenin temel çalışma prensibi ve tahrik mekanizması mekanik kontrollü makine ile aynıdır. Ancak modern teknoloji kullanımı sonucu makinenin konstrüksiyon yapısı önemli ölçüde değişmiştir. Staubli firmasının tasarımı, LX 1600 tipi jakar makinesinde ağızlık açma prosesi aşağıdaki şekilde görülmektedir.

 

 

1genteks19

 

 

Makinenin çalışma prensibinin açıklanmasını kolaylaştırmak amacıyla makinenin hamiş iplerine hareket iletme ve program mekanizmalarının aldığı yer değişmeleri altı farklı konumda incelenmiştir.

1.konum: (b) çengeli en yüksek konumunda (d) mandalını zorunlu olarak (h) elektro mıknatısına dayamıştır. Mıknatıs desen gereğince uyarılır. (d) mandalını kısa süreli olarak tutar ve (b) çengelinin takılmasını önler.

2.konum: (b)ve (c) çengelleri, aşağı ya da yukarı Hareket eden (g) ve (f) bıçaklarını takip ederler, (b) ve (c) çengellerinin hareketleri (a) makara takımı ile dengelenir.

3.konum: (c)çengeli, (g) bıçağının yukarı hareketiyle (e) mandalını (h) elektro mıknatısına dayamıştır. Mıknatıs desen gereğince uyarılmaz, bu da (c) çengelinin takılmasına yol açar.

4.konum: (c) çengeli, (e) mandalına takılıdır, (b) çengeli yukarı hareket eden (f) bıçağını takip eder ve harniş ipinin kaldırılmasını sağlar.

5.konum:(c) çengeli (e) mandalına takılı kalır, (b) çengeli, (f) bıçağının hareketiyle (d) mandalını (h) elektro mıknatısına dayamıştır. Mıknatıs desen gereğince uyarılmaz, bu da (b) çengelinin takılmasına neden olur.

6.konum: (b) ve (c) çengelleri (d) ve (e) mandallarına takılı kalır, (g) ve (f) bıçakları aşağı ya da yukarı hareket halindedir. Bu durum program değişikliğine kadar devam eder.

 

Son Düzenlenme Pazar, 06 Şubat 2022 14:26

 

 

Konstrüksiyon yapıları diğer sistemlere göre daha basit olan kamlı mekanizmalar daha çok basit örgülü kumaşların üretiminde kullanılmaktadırlar. Bu mekanizmaların konstrüksiyon yapıları basittir, küçük boyutlarda olduklarından az yer kaplarlar, hafiftirler, üretim maliyetleri düşüktür, çalışma ömürleri uzun ve dayanıklıdırlar.

 

Kamlı ağızlık açma mekanizmaların oluşum temeli, çerçevelere hareket iletimi için ana mil üzerine yerleştirilen kamlardan meydana gelmesidir. Kamlı ağızlık açma mekanizmaları günümüzde pozitif ve negatif olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Bu çeşitlendirme çalışma prensibi ve makine koşullarına uyarlanmaktadır.

 

Negatif kamlı ağızlık açma mekanizmaları

 

Negatif hareketli sistemlerin esasını çerçevelerin sadece bir yönde (yukarı ya da aşağı) kam vasıtasıyla hareket etmesi ve zıt yöndeki hareketini bir yay ya da çerçevelerin kendi ağırlıkları ile sağlaması oluşturur.

 

Negatif kamlı ağızlık açma mekanizmaları çerçevelere hareket iletme yöntemlerine göre bağımlı ve bağımsız olarak kendi aralarında sınıflandırılabilmektedir. Bu mekanizmalardan bağımlı olanlar göz önüne alındığında çerçeveler arası bağlantılar nedeni ile bir çerçevenin yapmış olduğu hareketin diğer çerçeve tarafından tam tersi yapılmaktadır.

 

 

1genteks8

 

Yukarıdaki şekilde görülen mekanizma incelendiğinde; mekanizmada 1-2-3 ve 1'-2'-3' nolu uzuvlara sahip mekanizma C1 ve C2 tekerlekleri ile bağlanmış bulunmaktadır. 1 ve 1' kamları orta milin üzerine yerleştirilmiş olup çift kamlı bir mekanizma oluştururlar. Bu mekanizmalar eski mekanik dokuma tezgâhlarında bez ayağı ve dimi örgülü kumaşların üretiminde kullanılmaktadırlar.

 

Bağımsız hareketli negatif kamlı mekanizmalarda ise çerçeveler arasında herhangi bir bağlantı bulunmamasından dolayı, çerçeveler hareket serbestliği kazanmaktadır ve çerçevelerin yer değiştirme durumları birbirlerinden bağımsızdır.

 

 

 

 

1genteks9 

Yukarıdaki şekildeki 1 numaralı kam kendi ekseni boyunca döndüğünde bağlı olduğu 2 numaralı kolun ve 3 bağlantı elemanının yardımıyla 4 numaralı çerçeveyi aşağı doğrultuda hareket ettirerek çerçevenin alt konuma gelmesini sağlar. Geri dönüş hareketi ise 6 numaralı yay vasıtası ile yapılmaktadır.

 

Fakat üst konumda bulunan yay bağlantısı dokuma işlemi sırasında çözgü ipliklerinin kopuşlarının giderilmesi ve iplik kontrolünü zorlaştırdığı için dokuma makinelerinde yay sistemi alt konumda bulunan kam mekanizmaları daha çok tercih edilmektedirler. Bu mekanizmalara örnek şekil aşağıda görülmektedir.

 

 

 

1genteks10

 

Şekildeki mekanizma incelendiğinde; 1 numaralı kam kendi ekseninde döndürüldüğünde 2 ve 3 numaralı kolların yardımı ile 4 numaralı çerçeve dikey doğrultuda hareket etmektedir. Mekanizmadaki 4 numaralı çerçeve kılavuzla yönlendirilmekte ve kızaklara yerleştirilmesinden dolayı çözgü ipliklerine daha sağlam ve titreşimsiz bir hareket iletilebilmektedir. Mekanizma boyutları da önemli derecede küçültülmüştür. Mekanizmada 6 numaralı yay sistemi ise; alt konumda ve 2 numaralı kol ile bağlantılı şekilde tasarlanmıştır.

 

Negatif kamlı mekanizmalarda çerçevelerin geriye hareketinin ve temasın sağlanması için yayların kullanılması mekanizma için dezavantaj oluşturmaktadır.

 

Bu tip mekanizmalarda bulunan yaylar enerji sarfiyatını 2 katına çıkarmakta ve kam çiftinin aşınma süresini kısaltmaktadır. Ek kuvvet iletildiği için, uzuvların boyut ölçüleri ve buna paralel olarak kütleleri büyümekte, mekanizmaların yüksek hızlar altında çalışması zor olmaktadır.

 

Pozitif kamlı ağızlık açma mekanizmaları

 

Bu tip mekanizmalarda geri getirme tertibatları olmadan çerçevelerin hem kaldırılması hem de indirilmesi kamlarla sağlanmaktadır. Dokuma makinelerinde bulunan pozitif kam sistemleri hareketlerin daha kolay ve düzgün yapılmasını sağlamaktadır.

 

Pozitif sistemlerde kamlar hareketlerini çerçeve ayaklarıyla bağlantılı olan izleyicilere verirler. İzleyiciler konstrüksiyona göre kanallı veya kanalsız eksantriklerle çalışırlar. Kanalsız eksantrikler de ayak toparlağı eksantriğin üzerinde, kanallılarda ise kanalın içinde seyreder.

 

 

 

 

 

1genteks11 

Aşağıdaki şekilde örnek pozitif kamlı ağızlık açma mekanizması incelendiğinde; 2 numaralı kam kendi ekseni etrafında döndürüldüğünde, 3 numaralı izleyici kapalı kam sisteminden hareketi almakta ve 4,5,6 numara ile gösterilen kol bağlantıları vasıtası ile 7 numaralı çerçeveye hareket iletimi söz konusudur. Kam konstrüksiyon yapısı karmaşık olan bu sistem yüksek hızlarda çalışma imkânı vermektedirler.

 

 

 

1genteks12

 

 

 Aşağıdaki şekilde ise kapalı çift kam kullanılmış pozitif kamlı bir ağızlık açama mekanizması görülmektedir. Bu mekanizmanın da çalışma prensibi pozitif kamlı ağızlık açma mekanizmalarınla benzer olup, mekanizma Sulzer firması, STB firması ve birçok mekiksiz dokuma tezgahların da kullanılmaktadır.

 

 

 

1genteks13 

 

Bu sistemler dışında basit dokumalar ve çerçevenin bekleme yapması söz konusu olmayan dokuma makinelerinde eksantrikli ve kollu ağızlık açma mekanizmaları da kullanılmaktadır. Bu mekanizmalara ait iki örnek aşağıda görülmektedir.

 

 

 

 

 

1genteks14 

Son Düzenlenme Salı, 25 Ocak 2022 20:27

 

 

Tekstil, insanların üç temel ihtiyaçlarının biri olan örtünme ihtiyacını karşıladığı ve çok farklı kullanım alanlarına (teknik tekstiller ve akıllı tekstiller) sahip olduğu için hem ülkemiz hem de dünya için son derece önemli bir sektör, sanat ve bilim dalıdır. Önceleri post ve kürkle başlayan bu teknik daha sonra kendini kumaşa bırakmıştır.

 

İnsanlar önceleri kendilerini zor yaşam şartlarından, sıcaktan, soğuktan veya bunun gibi etkilerden korumak istemişler sonraları ise sosyal statükolarını, dini inançlarını vurgulamak için giyinmişlerdir.

 

Günümüzde de hala aynı sebepler geçerlidir. Kumaş bir düzlemde yerleşmiş iki iplik sisteminin, çözgü ve atkı ipliklerinin dokunması sonucu elde edilir. Kumaş üretimi hasır dokunmasından esinlenerek başlatılmıştır. Dokuma makineleri ile ilgili bilgilere milattan önceki yıllarda da rastlanılmaktadır.

 

Ağızlık açma mekanizmalarının milattan sonra 3. yüzyılda icadından sonra dokuma makineleri daha yaygın olmaya başlamıştır. Çözgü ipliklerinin gruplar halinde çerçevelerle idare edilmesi ve iki çerçevenin bağımlı olarak hareket ettirilmesi verimliliğin artmasına ve üretim maliyetinin büyük ölçüde azalmasına getirdi.

 

Çerçevelerin ayakla idare edilmesi ve tefeye salınım hareketinin verilmesinin uygulanması ile yarı-mekanik dokuma makinesi gelişmiş oldu. Ancak atkı ipliğinin el ile verilmesi nedeniyle kumaş genişliği insan kolunun imkân verdiğinden fazla değildi.

 

Geniş kumaşların dokunması gerektiğinde atkı ipliğinin verilmesi işlemini iki işçi üstlenirdi.

 

Dokuma makinelerinde makine randımanına ve kumaşın kalitesine etki eden en önemli faktörler;

 

  • Ağızlık geometrisi,
  • Ağızlık oluşumu
  • Çözgülerin bu ağızlıktaki

 

Hareketleridir.

 

Dokuma konstrüksiyonuna uygun olmayan bir geometride açılan ağızlık veya ağızlık oluşumu çözgü ipliklerinin fazladan gerilmesine sebep olmaktadır. Bu gerilim sonucunda çözgüler sık sık kopmaktadır. Kopan ipliklerin bağlanması düğüm sayısını arttırmaktadır. Bu da kumaş kalitesinin ve üretim randımanın düşmesine sebep olmaktadır.

 

Son yıllarda dokuma makinelerindeki gelişmeler yüksek hızlarda dokumanın yapılmasını sağlamıştır. Bu durum özellikle çözgü ipliklerinin üzerindeki gerilimleri daha da arttırmıştır. Çözgü ipliklerinin üzerlerindeki bu kuvvetlerden dolayı ağızlık açma mekanizmaları ve ağızlık geometrisi ayrıca önem kazanmıştır.

 

Farklı ağızlık geometrilerini açmak için farklı ağızlık açma mekanizmaları geliştirilmiştir. Bunlar;

 

  • Kamlı (eksantrikli )
  • Armürlü
  • Jakarlı

 

Ağızlık açma mekanizmalarıdır.

 

Tüm mekanizmalar önceleri mekanik iken günümüzde elektronik kontrollüdür.

 

Dokuma

 

Birbirine dik konumda bulunan atkı ve çözgü adı verilen iki iplik grubunun belli kurallara göre kesişmesi ve birbiri içerisinden geçirilmesi ile doku elde etme tekniği olarak tanımlanabilir. Dokuma işlemini gerçekleştiren makinelere ise dokuma makineleri ya da dokuma tezgâhları denir.

 

Ağızlık açma

 

Dokuma kumaş yapılarını oluşturabilmek için, istenen desene ve konstrüksiyona bağlı olarak atkı ipliklerinin çözgü ipliklerinin altından veya üstünden geçmesi gerekmektedir. Çözgü ipliklerinin iki farklı kısma ayrılarak bir kısmının yukarı bir kısmının aşağıya çekilmesiyle içinden atkı taşıma elemanının geçebileceği açıklıkta bir boşluğun oluşturulması şarttır. Bu boşluğa ağızlık denir.

 

Ağızlık açma işleminde, her bir çözgü ipliği gücü gözlerinden geçirilir. Gücü gözleri, gücü tellerine bağlıdır. Gücü tellerinin bağlı olduğu çerçevelerin yukarı veya aşağı hareketiyle ağızlık açma işlemi gerçekleştirilir. Bu işlem için en az iki çerçeve gereklidir. Çözgü ipliklerinin gücü gözlerinden geçirilmesi işlemine taharlama adı verilir. Gücü çerçevelerinin veya tellerinin kaldırılması veya indirilmesi kamlı, armürlü ve jakarlı ağızlık açma mekanizmalarıyla sağlanır.

 

 

Atkı Atma

 

Dokuma işlemi sırasında, atkı ipliğinin açılan ağızlıkta makinenin bir kenarından diğer kenarına geçirilmesi işlemine atkı atma işlemi denir. Dokuma makinelerinin sınıflandırılmasında atkı atma mekanizması belirleyici faktörlerden birisidir. Dokuma tezgâhında atkı atma işlemi dışındaki temel işlemler birbirine benzer şekilde yapılmaktadır. Bu nedenden dolayı dokuma makinelerinin sınıflandırılması yapılırken esas ölçü atkı atma sistemleri alınır.

 

Dokuma tezgâhında kumaş oluşumunu sağlayan tüm işlemler iki atkı atımı arasındaki dokuma tezgâhının tam devrinde tamamlanır. Bu yüzden tezgâhın hızı denildiğinde bir dakika boyunca atılan atkı sayısı anlaşılmaktadır.

 

Atkı atma sistemlerinde mekiğin yerine mekikçik, hava jeti ve su jeti atkı atma sistemlerinin ve atkıyı pozitif kontrollü atımını sağlayan kancalı sistemler atkı atma hızlarında önemli artışlar sağlamışlardır.

 

Kumaş çekme işlemi

 

Dokuma işlemi sırasında işlem devam ederken oluşan kumaşın giderek tarağa yaklaşmaya başlayacaktır. Dahası atkının atıldığı ağızlık giderek küçülecektir ve geometrisi de bozulacaktır. Bundan dolayı atkı atımı zorlaşacaktır. İşleme devam edildiği takdirde tefe mekanizmasının kumaşı tarağa doğru çekeceği ve kumaşın yapısını gevşeterek bozacağı, çözgülerin de aşırı gerilerek kopacağı görülecektir.

 

Böyle problemlerle karşılaşmamak için dokunan kumaşın belirli bir hızla kumaş çizgisinden uzaklaştırılması gerekmektedir. Bu işlemi kumaş çekme ve sarma mekanizması yapmaktadır. Kumaş çekme hızıyla atkı sıklığı doğrudan ilişkilidir bu yüzden bu işlemin tasarımı ve ayarlaması oldukça önemlidir.

 

Çözgü Salma işlemi

 

Dokuma makinelerinin fonksiyonel ünitelerinden birini oluşturan çözgü salma mekanizmaları, dokuma işleminin sürekliliği ve sabit atkı sıklığının eldesi bakımından büyük öneme sahiptir. Dokuma esnasında, çözgü gerginliği değişimini en aza indirmek ve levent çapındaki değişmeye rağmen gerginlik değerini istenen seviyede sabit tutarak çözgü ipliklerinin dokuma bölgesine beslenmesi tamamen çözgü salma mekanizmasının performansına bağlıdır.

 

Yeni teknolojilerin dokuma makinelerinde uygulanmaya başlanması ile çözgü salma mekanizmaları da kumaş kalitesine ve üretim hızına doğrudan etkileri nedeni ile tasarım ve performansları bu gelişmeleri takip etmiştir. Dokuma makinelerinde bugüne kadar kullanılan çözgü salma mekanizmalarını başlıca üç gruba ayırabiliriz.

 

Bunlar;

 

  • Negatif çözgü salma mekanizmaları,
  • Pozitif çözgü salma mekanizmaları,
  • Yarı-pozitif çözgü salma mekanizmalarıdır.

 

Yukarıda belirtilenler Dokuma makinesinin randımanını etkileyen faktörlerdir.Çünkü,dokuma makinesinin belirlenen süre içerisinde istenilen metrede ( makine devir/dk.sına göre ) fakat kaliteli ve istenilen özelliklerde kumaş üretmesi gerekmektedir.

 

 

 

 

Son Düzenlenme Salı, 25 Ocak 2022 17:58

 

 

Çözgü ipliklerini ağızlık oluşturma esnasında birbirinden ayırma işleminin gerçekleştirmek için çeşitli sistemler geliştirilmiştir. Bu sistemler ağızlık açma mekanizmaları olarak isimlendirilmektedir. Bu sistemlerin seçimi dokuma örgüsünün sade veya karmaşık olması ile örgü raporunun genişliği ve yüksekliği gibi özelliklere bağlıdır.

 

Bunlar;

 

  • Kamlı ağızlık açma sistemleri; Çalışma prensibine ve koşullarına göre negatif ve pozitif kamlı ağızlık açma mekanizmalarına ayrılırlar.
  • Armürlü ağızlık açma mekanizmaları; Çalışma prensibine ve koşullarına göre armür mekanizmaları da negatif ve pozitif armür mekanizmalarına ayrılırlar.
  • Jakarlı ağızlık açma mekanizmaları; Tek stroklu, çift stroklu ve açık ağızlıklı jakar

 

Makineleri olarak 3 ana gruba ayrılırlar.

 

Bu sistemler arasındaki temel fark;

 

  • Kamlı ve armürlü ağızlık açma mekanizmalarında aynı harekete sahip gücüler bir çerçeveye,
  • Jakarlı ağızlık açma mekanizmasında ise her gücü birbirinden bağımsız olarak jakar mekanizmasına bağlıdırlar. 
Son Düzenlenme Salı, 25 Ocak 2022 18:22

 

Dokuma makinelerinde atkı atma işleminden önce, çözgü ipliklerinin iki tabakaya ayrılarak atkının geçmesi için bir üçgen formunda tünel oluşturması gerekmektedir. Bu üçgen kesitli tünel ağızlık olarak isimlendirilmektedir.

 

Çerçevelerden kumaş çizgisine kadar olan ağızlık bölgesine “ön ağızlık” denir. Ön ağızlık geometrik boyutlarının atkı taşıyıcısının çözgü ipliklerine sürtünmeden geçmesine imkân verecek boyutlarda olması gerekmektedir. Çerçevelerden çapraz çubuklara ve lamellere ve hatta bazı tezgâhlarda çözgü köprüsüne kadar açılan ağızlık bölgesine ise “arka ağızlık” denir.

 

Dokuma tezgahlarında kullanılan ağızlık açma mekanizmalarının tasarımında kullanılan ana parametreler;

 

  • Çerçevelerin sayısı,
  • Çerçeveler arası uzaklık,
  • Ağızlığın genişliği,
  • Ağızlık açısı,
  • Çerçevelerin yer değiştirme yüksekliği
  • Çözgü ipliklerinin dokuma sırasındaki gerilme kuvvetleridir.

 

Çerçevelerin sayısı dokuma tezgahlarında dokunacak kumaşın çeşidine göre belirlenmektedir. Kamlı ağızlık açma mekanizmaları ile donatılacak tezgâhlarda çerçeve sayısı 8 ila 10, armürlü tezgâhlarda ise 16, 18, 20, 24 ve 28 olabilmektedir.

 

Çerçeveler arası uzaklık modern dokuma tezgâhlarında 12 mm iken, ağır kumaş dokuyan tezgâhlarda bu değer 16 mm olarak belirlenebilmektedir. Ağızlığın genişliği tezgâhın yapısına bağlıdır. Bu uzaklık lamellerin dizildiği bölgeden kumaş çizgisine kadar olan mesafeye eşittir.

 

 

 

 

 

1genteks1

 

Dokuma makinelerinde gerçekleştirilen ağızlık açma işlemleri ağızlığın geometrik formuna göre üste açılan, alta açılan ve her iki yöne simetrik olarak açılan ağızlıklar olmak üzere üç çeşittir.

Aşağıdaki şekilde üste açılan ağızlıklarda çözgü iplikleri kumaş düzleminde üst tarafa doğru kaldırılmaktadır. Yukarı doğru kaldırılan iplikler diğerlerine göre daha fazla gerilmeye maruz kalmaktadır. Üste açılan ağızlık yöntemi genellikle el dokuma tezgâhlarında kullanılmaktadır.

 

 

 

1genteks2

 

 

Aşağıdaki şekilde altta açılan ağızlıklarda ise çözgü iplikleri kumaş düzleminde alt tarafa doğru indirilmektedir. Aşağı doğru indirilen iplikler diğerlerine göre fazladan gerilime maruz kalmaktadır. Altta açılan ağızlık yöntemi genel olarak terk edilmiş bir yöntem olup, çok az uygulamam alanı olan bir ağızlık açma yöntemidir.

 

 

 

1genteks3 

 

 

 

Altta ve üste açılan ağızlık yapısının bir arada kullanılması ile aşağıdaki şekilde her iki yönde açılan simetrik ağızlık formu elde edilmiştir. Çözgü iplikleri kumaş düzleminden aşağı ve yukarı doğru hareket ettirilmekte ve çözgü iplikleri üzerinde neden olunan gerginlik artış seviyeleri teorik olarak aynı kabul edilmektedir.

 

 

 

 

1genteks4

 

 

Dokuma makinelerinde en yaygın olarak kullanılmakta olan simetrik ağızlıkların dezavantajı üst ağızlığı oluşturacak olan çözgülerin yataydan (kapalı ağızlık konumundan) geçerken gevşemeleridir; ayrıca ağızlığın meydana getirilebilmesi için bütün çözgülerin bu ağızlık mesafesini kat etmesi gerekmektedir. Çözgü köprüsünün kullanımı ile çözgülerin yatay konumdan geçmeleri sırasında oluşabilecek gevşemeler önlenmektedir.

 

Alta açılan, üste açılan ve simetrik ağızlık çeşitlerinin her birisinin makine üzerinde gerçekleştirilmesi sırasında çözgü ipliklerinin yukarı veya aşağı hareket etme mesafeleri farklı şekillerde düzenlenebilmektedir. Ağızlıklar dokuma tezgâhının yan tarafından bakıldığında elde edilen ağızlık görünüşü göre sınıflandırılmaktadır.

 

Çözgü ipliklerinin ağızlık kesitindeki yerleşimine göre isimlendirilen ağızlık çeşitleri;

 

  • Düzensiz ağızlık (kirli ağızlık),
  • Yarı düzenli ağızlık (yarı temiz ağızlık)
  • Düzenli ağızlık (temiz ağızlık)

 

Olarak gruplandırılmaktadır.

 

Düzensiz (kirli) ağızlık

 

çeşidinde çerçevelerin her biri aynı mesafede yer değiştirmekte ve buna bağlı olarak öndeki çerçevelere bağlı çözgü iplikleri ile arkadaki çerçevelere bağlı çözgü ipliklerinin farklı yatay düzlemde bulunmaları sebebiyle düzensiz bir yapı oluşmaktadır.

 

Bu ağızlık yapısında bütün gücülerdeki çözgü tellerinin gerilmeleri nispeten aynıdır. Simetrik ağızlık dikkate alınarak oluşturulmuş olan çizimden aşağıdaki şekilde görüleceği gibi ağızlıkta, alt çözgü tellerinin bir kısmının mekik yolu üzerinde bulunması ipliklerin daha fazla aşınarak kopuş sayısının artmasına neden olmaktadır. Düzensiz ağızlık jakar mekanizmalarında kullanılmaktadır. Çerçeve sayısı düşük olan tezgâhlarda ve denim kumaş dokuyan tezgâhlarda da tercih edilen ağızlık uygulaması düzensiz ağızlık uygulamasıdır.

 

 

 

 

1genteks5 

 

 

Yarı düzenli ağızlık

 

çeşidinde çerçeveler ve gücülere bağlı çözgü iplikleri genelde alt tabakada düzenli ağızlık tipinde, üst tabakada ise düzensiz ağızlık tipinde bir form oluşturacak şekilde hareket ederler. Bu ağızlık çeşidi daha çok kancalı atkı atma sistemine sahip dokuma tezgâhlarında tercih edilmektedir.

 

 

 

 

1genteks6

 

 

 

 

Düzenli (temiz) ağızlık,

 

ağızlıktan atkı taşıyıcısının geçişi düşünülerek çözgü ipliklerinin aynı eğimde yükselmesinin sağlandığı uygulama tipidir. Bu ağızlık uygulamasında çerçeveler meyilli olarak yükseltilmektedir. Çerçevelerin her birisinin kumaş düzlemine olan mesafeleri birbirinden farklı olmaktadır. Arkadaki çerçeve en uzak konumda yerleşmiştir.

 

Kumaş çizgisine yaklaşıldıkça çerçevelerin hareket mesafeleri azalmaktadır. Bu nedenle ağızlığı oluşturan çözgü gruplarının arasında gerilim farkı doğmaktadır, bu durum düzenli ağızlık uygulamasının dezavantajıdır. Atkı atma sistemlerindeki geliştirilen konstrüksiyonlar sayesinde günümüzün modern tezgâhlarında çerçevelerin hareket mesafeleri azaltılarak bu olumsuzluk mümkün olduğunca azaltılmıştır. Bu ağızlık açma formu mekikli, kancalı, hava veya su jetli gibi tezgâhlarda düzgün ağızlık uygulamasının istendiği yerlerde tercih edilmektedir.

 

 

 

 

1genteks7 

 

Son Düzenlenme Salı, 25 Ocak 2022 18:16

 

 

Leno örgüler temel olarak kumaş kenarlarında ve kumaş yüzeylerinde kullanılırlar. Kumaş yüzeylerinde ise yüzey oluşturmak için veya sadece kumaşa desen vermek için kullanılabilirler. Kumaş yüzeylerinde kullanılan leno kumaşların giyim tekstillerinde, ev tekstillerinde ve teknik tekstillerde yaygın bir kullanım alanı bulunmaktadır.

 

Leno örgüler giyim tekstillerinde kumaşa genellikle desen vermek amacıyla kullanılırlar. Daha çok;

 

  • Gömlek, pantolon, ceket gibi dış giyim ürünlerinde,
  • Gecelik, sabahlık gibi iç giyim ürünlerinde,
  • Şal, fular gibi aksesuar ürünlerinde leno dokuma kumaşlara sıklıkla rastlanır.

 

Dış giyim ve iç giyim ürünlerinde çoğu kez desen vermek için kullanılan leno örgüler,

 

  • şal, fular gibi aksesuarlarda hem desen olarak hem de yüzey olarak kullanılırlar.

 

 

1leno22

 

 

 

 

 

 1leno23

 

 

Leno Kumaşların ev tekstillerinde kullanımı

 

Ev tekstilleri, kullanılan malzeme, üretim tekniği, tasarım ve kullanım alanları olarak sürekli gelişime paralel değişkenlik gösterir.

 

Leno örgü tekniği;

 

  • Ev tekstillerinde yaygın olarak masa örtülerinde,
  • Yatak örtülerinde,
  • Perdelerde,
  • Döşemelik kumaşlarda,
  • Koltuk şalı,
  • Halı tabanlarında,
  • Kırlent ve minder kumaşları

 

Gibi birçok üründe kullanılır. Leno örgü ile bu ürünlerde kimi zaman kumaşlara desen verilir, kimi zamanda tüm yüzey leno dokuma ile oluşturulur.

 

 

 

 

1leno24 

 

 

 

 

 1leno25

 

 

 

 

 

1leno26 

 

 

 

 

 

1leno27 

 

 

 

 

 

1leno28 

 

LENO KUMAŞLARIN TEKNİK TEKSTİLLERDE KULLANIMI

 

1-Tarım teknik tekstillerinde leno uygulamaları

 

Tarım teknik tekstilleri;

 

  • Tarımsal ürünlerin paketlenmesi,
  • Bitkilerin büyüme sürecinin hızlandırılması,
  • Ürünlerin UV ışınlarından korunması,
  • Tarımsal alanların ilaçlanması,
  • Yabani otların büyümesinin önlenmesi,
  • Tarımsal amaçlı drenaj ve erozyon kontrolü,
  • Besicilikte hayvanların hava şartlarından korunması,
  • Balıkçılık vb. gibi

 

Pek çok alanda çeşitli amaçlarla kullanılmaktadır.

 

Bu uygulama alanlarında teknik tekstiller;

 

  • Ağlarda,
  • Çuvallarda,
  • Bitkilerin korunması için gölgeliklerde,
  • Seralarda,
  • Filizlendirme aşamasında tohumların korunmasında,
  • Zemin kuvvetlendirmede,
  • Koruyucu giysilerde,
  • Buzlanmayı önleyici örtülerde, hortumlarda,
  • Filtrelerde vs.

 

Birçok farklı amaçla kullanılmaktadır.

Tarım tekstillerinde kullanılan teknik tekstil ürünleri olumsuz iklim koşullarında bozulma göstermemesi için yeterli mukavemet ve iyi geçirgenlik karakteristiklerine sahip olmalıdır. Ürünün özellikleri üretildiği hammaddelere (liflere) ve üretim koşullarına bağlıdır.

 

Tarım alanında leno kumaşlar;

 

  • Seraları ve meyve bahçelerini dolu ve kuş gibi zararlılardan korumak ve bu arada güneş ışığından da yeterince faydalanmak için kullanılır.
  • Kimi zamanda seralarda, meyve ve sebzelerin güneş ışınlarından yanarak çürümemesi için gölgelendirme amacıyla kullanılır.

 

 

 

 

 

1leno29

 

 

 

 

1leno30

 

 

 

 

1leno31

 

 

2-Jeotekstillerde leno uygulamaları

 

Jeotekstiller, inşaat ve jeoteknik mühendisliği alanlarında toprakaltı uygulamalarda kullanılan tekstil malzemeleridir.

 

Amerika standartlarında yapılan tanıma göre;

 

  • İnsan yapısı bir proje, yapı veya sistemin bir parçası olarak temel elemanı, zemin, kaya ve toprakla veya jeoteknik mühendisliği ile ilgili herhangi bir malzeme ile kullanılan geçirimli tekstil ürünüdür.

 

Başlıca jeotekstil ürünleri;

 

  • jeokompozitler,
  • jeogridler,
  • jeokeçeler,
  • jeomembranlar
  • jeoağlardır.

Jeotekstillerin:

 

  • Ayırma,
  • Güçlendirme,
  • Filtrasyon,
  • Drenaj
  • Bariyer

 

Olmak üzere beş farklı fonksiyondan en az birine sahip olması gerekmektedir. Leno teknoloji ile üretilmiş jeotekstillerden jeosentetikler, PVA ile kaplı yüksek mukavemetli çok hafif polipropilen şeritlerden 4-6 mm aralıklı gözeneklerle üretilirler. Daha çok erozyon uygulamalarında tek başlarına veya jeoızgaralar ile beraber kullanılırlar.

 

 

 

1leno32

 

3-Bina ve inşaat teknik tekstillerinde leno uygulamaları

 

Bina ve inşaat teknik tekstilleri, inşaat mühendisliğinin toprak üstünde olan uygulamalarında kullanılan tekstil malzemeleridir.

Yapı ve inşaat sektöründeki tekstil malzemeleri genel olarak üç alanda kullanılmaktadır.

 

Bunlar;

 

  • Betonlarda tekstil takviyesi,
  • Binalarda yalıtım malzemesi
  • Mimari alanda

Tekstil yapı malzemesidir.

Beton inşaat sektöründe, dünyanın her yerinde yaygın olarak kullanılan kabul görmüş bir malzemedir. Beton bir kompozit malzeme olduğu için, içinde barındırdığı malzemelerin hem kimyasal hem de fiziksel özellikleri çok önemlidir. Tekstil lifleri ve kumaşları beton için iyi bir takviye malzemesi olarak kullanılmaktadır.

 

Leno örgü teknolojisiyle üretilen cam lifi ürünler beton yapıyı güçlendirme olarak kullanılmaktadır.

 

Cam lifli leno fileler alkali ve neme karşı dirençlidir ve betona çok iyi tutunur. Betonun uzun süreli mukavemetli olmasını sağlarlar. Hafifliği, tüm yapıya mukavemet kazandırması, kolay monte edilebilirliği ve korozyona uğramaması gibi birçok avantajından dolayı inşaatlarda vazgeçilmez bir malzeme olmaktadırlar.

 

 

 

 

 

1leno33

 

 

Leno teknolojisi ile dokunmuş polyester kumaşlara PVC katman lamine edilerek çeşitli konstrüksiyonlarda elde edilen tenteler de inşaat sektöründe sıklıkla kullanılmaktadır.

 

Bu ürünlerin;

 

  • Çok farklı renklerde üretilmeleri,
  • Su geçirmemesi,
  • Asit ve bazlara dayanıklı olması,
  • UV ışınlarına karşı dirençli olması,
  • Yüksek kopma ve yırtılma mukavemetine

 

Sahip olması önemli özellikleridir.

Yine inşaat sektöründe alçıpan tarzında eklemeli duvarların birleştirilmesinde ve duvarda sonradan oluşan hasar ve çatlakları yamalamak için yani duvar tamirlerinde cam lifinden leno teknolojisi ile üretilmiş kendinden yapışır bantlar kullanılmaktadır.

 

 

 

 

 

 

1leno34 

 

 

 

 

 

1leno35 

 

 

 

 

 

1leno36 

 

 

4-Tıbbi teknik tekstillerde leno uygulamaları

 

Tıbbi tekstiller ve bununla ilgili olan bakım ve hijyen sektörü tekstil endüstrisinin önemli ve büyüyen bir alanıdır. Büyüme hem tekstil teknolojisindeki hem de tıbbi yöntemlerdeki sürekli devam eden ilerleme ve yenilikler sayesinde olmaktadır.

Tekstil malzemeleri mukavemet, esneklik, çevre doku ile uyum gösterme, fiziksel ve kimyasal yapısını bozmadan sterilize edebilme ve bunun gibi pek çok özelliği nedeniyle tıbbi uygulamalarda tercih edilmektedir.

Tıp ve hijyen uygulamaları için tekstil malzemeleri, genel olarak dört sınıf altında toplanabilmektedir.

 

Bunlar;

  • İmplante edilebilen (vücut içine yerleştirilebilen) ürünler,
  • İmplante edilemeyen ( vücut içine yerleştirilemeyen) ürünler,
  • Ekstra bedensel (ektrakorporal) ürünler
  • Bakım-hijyen

 

Ürünleridir.

Ortopedik tedavilerde kullanılan leno teknolojisiyle üretilen doğal alçılı sargı bezlerinde leno örgüdeki sarmal yapı sayesinde alçı kaybı minimuma iner ve ıslak bandajın mukavemeti artar. Leno örgünün delikli yapısı sayesinde alçılı sargı bezi suya daldırıldığında çok hızlı bir sürede hiç kuru yer kalmayacak şekilde ıslanması sağlanmaktadır.

 

 

 

 

 

1leno37

 

Yaralı bölgeleri kaplamak suretiyle kullanılan, hava geçirgenliği yüksek ve uygulanan ilacı sızdırmaz özelliğe sahip leno teknolojisi ile dokunmuş tıbbi bandajlarda medikal tekstil olarak en sık kullanılan ürünlerdir.

 

Leno dokumalar, diş tedavisinde protezlerin güçlendirilmesinde, tek diş eksikliklerinde implant diş uygulamalarında ve dişlerin restorasyonunda da kullanılmaktadır.

 

 

 

1leno39

 

5-Taşıt teknik tekstillerinde leno uygulamaları

 

Mobiltek, kara, deniz, hava taşıma araçlarında ve uzay sanayinde kullanılan teknik tekstillerdir.

 

Bu alana giren başlıca ürünler:

 

  • Emniyet kemerleri,
  • Hava yastıkları,
  • İç yüzey kaplama malzemeleri,
  • Koltuk döşemelikleri
  • Otomobil örtüleri,
  • Kord bezleri,
  • Lastikler,
  • Halılar,
  • Perdeler,
  • Hortumlar,
  • Kayışlar,
  • Halatlar,
  • Filtreler
  • Kompozit

 

Yapılardır.

Gözenekli yapısı ile hava sirkülâsyonunu sağlaması ve rölyef şeklinde dokunabilmesi nedeniyle leno teknolojisi ile dokunmuş kumaşlar oto döşemeliklerinde kullanılabilmektedir.

 

 

 

 

1leno40

 

 

  

6-Endüstriyel teknik tekstillerde leno uygulamaları

 

Endüstriyel amaçlı ürünlerde kullanılan tekstiller, endüstriyel teknik tekstiller sınıfına girmektedir. Endüstriyel tekstiller, geniş bir uygulama alnına sahiptir.

 

Genel olarak bu gruba:

 

  • Filtreler,
  • Konveyör kayışları,
  • Aşındırma bantları,
  • Contalar,
  • Sızdırmazlık elemanları,
  • Elektrik, elektronik komponentleri ve ilgili diğer endüstriyel ürünler

 

Dahil edilmektedir.

Leno örgü tekniği ile dokunmuş PTFE kaplı konveyör bantlar, aşınma ve yıpranmaya karşı, yüksek ısı ve kimyasallara karşı mukavim olmaları dolayısıyla petrol ve kimya sanayi, çevre koruma, hava sahalarında, elektronik ve metalürji gibi birçok alanda üretim hattında mal taşınması için kullanılırlar.

 

 

 

 

 

 

1leno41 

 

Döner gücü sistemiyle leno dokuma yapılırken çözgü ipliğinin dönme hareketi sırasında araya bir şiş atılarak havlı yapılar oluşur. Bu havlar ısıyla sertleştirilerek kesilirse endüstriyel alanlarda da sık kullanılan cırt bantlar elde edilir.

 

 

 

 

 

 

1leno42

 

 

7-Paketleme teknik tekstillerinde leno uygulamaları

 

Paketleme teknik tekstilleri, paketleme ve ambalaj sanayinde; endüstriyel, tarımsal ve diğer malların paketlenmesi, taşınması, depolanması ve korunması için kullanılan tüm tekstil yapılarını içermektedir.

 

Paketleme teknik tekstillerinde çok yaygın olarak kullanılan;

 

  • Leno çuvallar,
  • Patates,
  • Soğan,
  • Sarımsak,
  • Limon

 

Gibi ürünlerin ambalajlanmasında, taşınmasında ve muhafazasında yaygın olarak kullanılmaktadır. Mukavemeti ve havayı geçiren yapısı leno çuvalları önemli kılmaktadır. Bu özelliği yiyeceklerin bozulmadan depolanmasını ve taşınmasını sağlar.

 

 

 

 

 

 

1leno43

 

Kâğıt ambalaj malzemelerinde güçlendirici olarak kullanılan, şekil stabilitesi ve mekanik sağlamlık sağlayan atkı ipliğinin iki çözgü ipliği ile sabitlendiği leno kumaşlar da kullanılmaktadır.

 

 

 

 

 

1leno44 

 

 

Son Düzenlenme Pazartesi, 24 Ocak 2022 18:47

 

1leno45

 

 

Kumaş, tekstil liflerinin düzgün bir yüzey ve değişmez bir kalınlıkta ince, esnek ve sağlam bir doku oluşturacak biçimde bir araya getirilmesiyle elde edilen her türlü yapı olarak tanımlanabilir. Düzgün yüzey, incelik, esneklik, sağlamlık ve örtme özelliği olarak belirlenen temel nitelikler kumaş yapısına bağlı olarak önemli ölçüde değişim gösterirler. Dokuma, örme ve keçeleştirme olmak üzere üç temel kumaş yapım yöntemi mevcuttur.

Kumaş bu özellikleri, büyük ölçüde kumaşın yapı taşı olan liflerin ve liflerin bir araya getirilmesiyle oluşan ipliklerin özgün nitelikleriyle de biçimlendirilmektedir. Diğer yandan, iplik sıklıkları ile ipliklerin bağlanması ya da örgü düzeni de, iplik özelliklerinin kumaş özelliklerine dönüşümünde belirleyici etkenlerdir.Dokuma kumaşlar çeşitli giyim ve kullanım amaçları için dokuma tekniğinin olanak verdiği çok değişik yapılarda üretilirler. Bu yapıların özelliklerinin bilinmesi, hem üretim hem de kullanım açısından oldukça önemlidir.

Dokuma kumaşlar yapılarına göre genel olarak;

  1. Basit yapılı dokuma kumaşlar
  2. Karmaşık yapılı dokuma kumaşlar olmak üzere iki ana grupta incelenir.

Diğer taraftan dokuma kumaşları :

  1. Normal dokunmuş kumaşlar,
  2. Çapraz (leno) dokunmuş kumaşlar,
  3. İlmeli yapılı kumaşlar,
  4. Üç eksenli kumaşlar,
  5. El dokumaları,
  6. Dar dokumalar,
  7. Üç boyutlu dokuma yapıları olmak üzere yedi ana grupta incelemek mümkündür.

Standart yapılı dokuma, atkı ve çözgü olarak bilinen iki ayrı iplik grubunun 90° lik açıda birbiriyle kesişerek öngörülen örgü düzenine uygun, birbirinin altından ve üstünden geçerek bağlantılar yapması neticesinde oluşturulan geleneksel bir tekstil yüzeyidir.

 

 

1leno1

 

 

Leno yapılı ya da leno kumaşlar, karmaşık yapılı kumaşlar grubunda yer alır. Yapı içinde birbirine paralel konumlanmış standart çözgülere ek olarak ya da tümüyle leno çözgüler yer alır.

Leno ya da döner gücü ile anılan dokuma yüzeyleri ise; çözgü ipliklerinin yukarı ve aşağı hareketinin yanında, aynı zamanda çapraz hareket ettirilmesiyle oluşturulan, seyrek dokunmuş fakat sağlam yapılı olan tekstil yüzeyleridir.

Leno dokuma kumaşlarda yan yana bulunan leno çözgü iplikleri atkı ile bağlantı yaparken birbirine paralel kalmayıp, aynı zamanda çapraz geçişler yaparak birbirine de bağlanırlar. Kumaşa seyrek fakat dayanıklı yapısını veren çözgü ipliklerinin meydana getirdiği bu çapraz geçişlerdir.

Leno kumaşlarda birim yapı iki çözgü ipliği ve bir atkı ipliğinden meydana gelir. Bu iki çözgü ipliğinden düz olana sabit çözgü veya standart çözgü, bağlama hareketi yapan çözgüye ise çapraz çözgü veya döner çözgü denir.

Standart dokuma kumaşlarda çözgü iplikleri atkı iplikleriyle dik konumda bağlantı yaparken, leno kumaşlarda bu çözgü çiftleri paralel atkı ipliklerini aralarına alarak bükülürler.

Leno kumaşlarda kullanılan çözgü ipliklerinden biri düz diğeri çapraz hareket ediyorsa bu tür örgülere ‘‘yarım leno örgü (gauze)’’, her iki çözgü de çapraz hareket ediyorsa, bunlara da ‘‘tam leno örgü’’ denir.

Tıbbi sargı bezi olarak kullanılan geleneksel gaze bezi (gauze) de bezayağı örgü ve yarım leno bağlantısı ile elde edilir ve ilk kez Gazze bölgesinde üretildiği için bu isimle anılmaktadır.

 

 

1leno2  

 

 

Leno kumaş üretiminde dokuma kumaş yüzeyinin tamamı leno bağlantılarıyla oluşturulabildiği gibi, var olan dokuma örgüleri ile birlikte de kullanılarak zengin desenlendirme çeşitliliği sunulabilmektedir.

Leno dokuma kumaşların zarif görünümü ve dayanıklı performansı sayesinde giyim eşyası olarak kullanımı çok eskilere dayanmaktadır. Lif ve kumaş üretim teknolojisindeki gelişmeler sayesinde, mükemmel yapısal kararlılığı nedeniyle leno kumaş giyim dışında birçok alanda kullanılmaktadır.

Leno kumaşlar;

  • Kadın ve erkek üst giyiminde,
  • Ev tekstilinde,
  • Paketleme ve çuval bezi yapımında,
  • Tarım tekstillerinde,
  • İnşaat sektöründe,
  • Jeotekstil uygulamalarında,
  • Tıbbi tekstillerde
  • Otomobil döşemelikleri
  • Gibi teknik tekstillerde de giderek artan kullanım alanına sahiptir.

Leno Dokuma Teknikleri

  1. Çerçeveli sistemler,
  2. Taraklı sistemler,
  3. Jakarlı sistemler,
  4. Dairesel leno sistemler,
  5. Diskli sistemler

Olmak üzere beş çeşittir.

1-Çerçeveli sistemler

Leno kumaş üretiminde çerçeveli sistemler önemli bir yere sahip olup, aşınma sorunlarının minimum olması, kolay monte edilebilmesi ve her türlü iplikle çalışılabilmesi sistemin pozitif yanlarıdır.

 

 

1leno3

 

  

Çelik telli leno gücüsü kullanılan çerçeveli sistemlerin çalışma prensibi şöyledir;

İki tam gücü (sol ve sağ gücü) ve bunların arasında bulunan yarım gücüden oluşan sistemde sağ ve sol gücüler ayrı çerçevelere takılmaktadır. Orta gücünün bir ayağı sağ gücüden diğer ayağı da sol gücünün içinden geçirilecek şekilde takılmış olup orta gücü sağ ve sol gücülerin içinde hareket edebilecek şekilde monte edilmiştir. Orta gücünün gözünden döner gücü ipliği geçirilmiştir. Sol ve sağ gücü arasında bulunan boşlukta da temel gücü bulunur. Sağ ve sol gücülerin bağlı bulunduğu çerçeveler sırasıyla hareket ettiğinde döner çözgü hareketlenmiş olur.

Birinci pozisyonda ağızlık kapalı durumdadır. Kırmızı ile gösterilen temel çözgü sol ve sağ gücü arasında bulunmaktadır. Mavi ile gösterilen döner çözgü orta gücünün gözünden geçirilmiştir.

 

 

1leno4

 

İkinci durumda soldaki gücü yukarı kaldırılmış ona bağlı bulunan orta gücü de yukarı kalkarak temel çözgünün sağından ağızlık açılmıştır.

Üçüncü durumda sağdaki gücü yukarı kaldırılmış ona bağlı bulunan orta gücü de yukarı kalkarak temel çözgünün solundan ağızlık açılmıştır. Böylece kumaş yüzeyinde sağdan sola bir çapraz oluşturulmuştur.

Leno gücüsü kullanarak leno kumaş dokuyan dokuma makinelerinin olumsuz yanı 150-200 d/dak ile sınırlanan üretim hızlarıdır. Bunun temel nedeni leno gücüsünün geri getirme hareketinin yaylar ile sağlanmasıdır.

 

 

1leno5

 

Leno gücüsü kullanan sistemlerde üretim hızını arttırmak için PosiLeno ticari ismiyle pozitif leno sistemi geliştirilmiştir. Bu sistemde iki ayrı hareketli şaft ile biri pozitif yönde dönen yarım şaft ile döner gücü takımlarından oluşur. Yarım şaftın pozitif yöndeki tahriki bir şaft ile armür veya eksantrik ile kumanda edilen dokuma şaftının hareketi ile sağlanmaktadır.

Dokuma şaftlarının hareketi iki adet özel olarak bu işlem için geliştirilmiş tahrik kolu ve biyel aracılığı ile yarım şaft ile döner dokuma gücüsünün en uygun şekilde akışına göre dönüştürülmektedir. Bu sistem ile döner yayların dokuma şaftlarının altına monte edilmesi için tertibatlara ihtiyaç kalmamıştır.

 

 

1leno6

 

 

Bu sistem ile konvansiyonel leno sistemlerine göre hızda %100 artış sağlanmaktadır.Yüksek esneklikle çok çeşitli desenler dokunmaktadır. Yine en önemli avantajlarından biri ise çok küçük yatırımlarla normal kumaş dokuyan makinelere monte edilebilmesidir.

2-Taraklı sistemler

Leno kumaşların dokunması leno gücüleri kullanarak mevcut dokuma makinelerinde dokunabileceği gibi Dornier, İtema-Sulzer, Picanol ve Vuts gibi firmalar tarafından özel olarak geliştirilmiş leno dokuma makineleri ile de dokunmaktadır.

Sadece leno kumaş dokuyacak şekilde geliştirilmiş leno dokuma makinelerinin avantajı leno gücüsü kullanan sisteme göre daha yüksek üretim hızlarında çalışmalarıdır.

Leno dokuma tezgâhlarında dokuma tarağının arkasına ikinci bir tarak ilave edilir. Bu tarakta bir tarak dişi sağlam dururken ikinci diş yarım kesilmiştir. Yarım kesilmiş dişin yüksekliği ağızlığın açılabileceği maksimum seviyeyi belirler. Bu tezgâhlarda çerçeveler ortadan kaldırılmıştır. Makineler daha sade görünümlüdür. Yarım dişin ucunda gücü gözü vardır. Tahar işlemi sırasında temel çözgü bu gücü gözü üzerinden geçirilmektedir. Döner çözgü ise iki tam tarak dişi arasında serbest vaziyette bulunmaktadır. Tarağın sağa ve sola hareketi ile de döner çözgü yarım tarak dişinin üzerinden geçmek suretiyle çapraz hareketini yapmaktadır. Çaprazlar kumaş yüzeyi üzerinde oluşmaktadır. Bu tezgâhlarda atkının taşınması tüm atkı taşıma sistemleriyle de ( hava ve su jeti, projektil ve kanca ) gerçekleşebilmektedir.

Taraklı sistemler ile çalışan ITEMA-Sulzer leno dokuma makinesi, çözgülü örme makinesinin ve dokuma makinesinin bir karışımıdır. Bu makinede aynı çözgülü örme makinelerinde olduğu gibi rehber plaka, bundan başka gözlü tarak ve normal dişli tarak bulunmaktadır. İki ayrı çözgü ipliği vardır. Mavi renkte gösterilen iplik hareketli olan ‘’leno’’ipliğidir. Kırmızı renkle gösterilen ise, sabit olan çözgü ipliğidir. Mavi renkle gösterilen leno ipliği en arkada bulunan rehber plakadan ve gözlü tarağın boş kısmından geçer. Sonrasında her iki çözgü ipliği birlikte aynı tarak dişinde taharlanır.

 

 

1leno7

 

 

 1.Pozisyonda mavi ile çapraz iplikleri yatırma çubuğunun deliklerine, kırmızı ile gösterilen düz çözgüler ise delikli tarağa taharlanmıştır. Gözlü tarağa taharlanan düz çözgüler sürekli üst ağızlığı oluşturacak şekilde konumlanır. Çapraz iplikleri ise yatırma çubuğu tarafından aşağıya indirilerek ağızlığın oluşması sağlanmış ve atkı kaydı gerçekleştirilmiştir.

2.pozisyonda atkının atılmasından sonra yatırma çubuğu yukarı, gözlü tarak aşağıya hareket eder. Bu hareket çapraz ipinin gözlü tarağın ilk boşluğundan çıkmasına kadar devam eder.

3.pozisyonda çapraz ipi gözlü tarak dişinin boşluğundan çıkınca, yatırma çubuğu yana kayar. Yatırma çubuğunun yan hareketi çapraz ipinin gözlü düz çözgünün üstünden aşmasını ve tarak dişinin diğer yanına geçmesini sağlayacak kadardır.

4.pozisyonda da yan hareketini tamamlayan yatırma çubuğu aşağıya, gözlü tarak da yukarı hareket etmeye başlar.

5.pozisyonda ise çapraz çözgülerinin aşağıya indirilmesi tamamlandığında ağızlık oluşmuş ve atkı atılmaya hazırdır. Atkı atıldıktan sonra sistem ters yönde hareketi tekrarlar.

Bu sistemde leno ipliği (mavi renk) gözlü tarak içerisinde, sabit ipliğin (kırmızı renk) bir solundan bir de sağından hareket ederek ağızlık açılmasını sağlamaktadır. Her iki iplikte normal dişli tarak içerisinden geçmektedir.

 

 

1leno8

 

 

Dornier firmasının geliştirdiği ‘‘Easyleno’’ mekanizması aslında bir ağızlık açma mekanizmasıdır. Bu mekanizma hem hava jetli hem de kancalı dokuma makinelerinde kullanılabilmektedir. Normal dokuma makinelerinde olduğu gibi leno kumaş dokuyan dokuma makinelerinde de atkı ve çözgü birbiriyle doksan derece açıda kesişmektedir.

 

 

1leno9

 

Bu mekanizmada normal tarak ve iki adet gözlü tarak bulunmaktadır. Ortada bulunan ve gözleri aşağı bakan tarak (mavi renkli) sağa ve sola doğru yanal hareket yapmaktadır. En arkada bulunan ve gözleri yukarı bakan diğer gri renkli tarak ise yukarı ve aşağı yönde hareket etmektedir. En arkadaki tarak bir kol vasıtasıyla en önde bulunan normal tarağa bağlıdır. Bu kol sayesinde tarak atkıyı kumaşa sıkıştıracakken gri renkli gözlü tarak aşağı yönde hareket ederek çözgü ipliklerini aynı seviyeye getirir.

Leno dokuma makinesinde iki tür iplik bulunmaktadır. Biri hareketli olan leno ipliği (kırmızı renkli iplik) diğeri sabit ipliktir (mavi renkli iplik). Sabit iplik ortada bulunan mavi renkli tarağın gözlerinden geçer. Mavi renkli tarak üretim sırasında sadece yanal hareket eder. Leno ipliği ( hareketli kırmızı iplik) en arkadaki gri renkli taraktan geçmektedir. Gri renkli gözlü tarak üretim sırasında sadece yukarı ve aşağı yönde hareket eder. Sabit iplik (mavi renkli) her zaman atılan atkı ipliğinin altında kalır. Buna karşın hareketli olan kırmızı renkli leno ipliği her zaman atılan atkı ipliğinin üzerinde bulunur.

Easyleno dokuma makinelerinde yüksek çözgü sıklıklarında yüksek devirlerde çalışılabilinir.

 

 

1leno10

 

 

1leno11 

 

 

VUTS firmasının geliştirdiği hava jetli dokuma makinesinde çerçevelerde gücüler yerine delikler bulunmaktadır.

 

 

1leno12

 

 

Çerçeve üzerindeki deliklerden geçen birinci tabaka çözgü iplikleri dikey hareket yapmaktadır. İkinci tabaka çözgü iplikleri rehber plaka üzerindeki iğnelerden geçer. Rehber plaka sola ve sağa doğru salınım hareketi yapmaktadır. İkinci tabakadaki çözgü iplikleri diğer çözgü iplikleri ile bağlantı yaparak leno yapısını oluşturur.

 

 

1leno13

 

 

1leno14

 

 

Rehber plakadan geçen çözgü iplikleri alt ağızlıkta, çerçeve içerisindeki deliklerden geçen çözgü iplikleri de üst ağızlıkta görülmektedir. Atkı atıldıktan sonra çözgü iplikleri aynı hizaya gelmekte ve tefe vuruşu yapılmaktadır.

 

 

1leno15

 

3-Jakarlı sistemler

Jakarlı sistemler başlı başına bir sistem olmayıp taraklı döner gücü sisteminin jakar mekanizmalarına uyarlanmış halidir. Bu sistemde çerçeve bulunmadığından gücüler üstten malyon ipliklerine, alttan ise yaylara bağlanmaktadır. Hareket jakar mekanizması tarafından verilir. Geniş desen elde edilmesi ve çözgü iplikleri üzerindeki gerilimin azalması nedeniyle tercih sebebidir.

 

 

1leno16

 

 

1leno17

 

4-Dairesel leno sistemler

Dairesel dokuma makineleri görünüş bakımından yuvarlak örme makinelerine benzer. Dairesel leno dokuma makineleri çuval ve ambalaj sanayisinde kullanılan tüp kumaş üretimi için geliştirilmiş çok fazlı dokuma makineleridir. Mekiklerin birbiri ardından yuvarlak bir mekik yolu izleyerek dalgalı bir ağızlığın içinden geçtiği dokuma makinesidir.

 

 

1leno18

Yuvarlak dokuma makinelerinde çözgü iplikleri makinenin her iki yanında bulunan cağlıklara dizilmiş bobinlerden gelir. Çözgü iplikleri dokuma elemanlarına alt taraftan beslenir ve dokuma bölgesinde 4 veya 6 mekikle taşınan atkı ile bağlantı oluşturarak kumaş dokunur.

Atkı iplikleri ise masuralara sarılmış olarak mekiklerin içerisinde bulunur ve kovan içerisinde oluşturulan dalga şeklindeki ağızlık içerisinde dairesel olarak sürekli hareket eder.

Dairesel dokuma makineleri, kinetik enerjinin tasarrufunu ve mekiklerin sarsılmadan yol almasını sağlayan ve bir yandan diğer yana geliş gidiş hareketini gerektirmeyen, çepeçevre dolaşan sisteme sahip dokuma makinesidir. Böylece atkı ipliğinin geçirilmesi sırasında yön değiştirmesine gerek yoktur. Mekik adedi çapa bağlı olarak artar. Aynı anda birden fazla atkı atılır. Ağızlık açma, atkı atma, tefeleme işlemleri sürekli olarak meydana gelir.

Atkı taşıyıcı mekiklerin hareketi mekanik veya elektromanyetik olarak kontrol edilir. Mekanik sistemde mekikler, çözgü elemanlarının altına yerleştirilmiş sürtünme elemanlarının itişiyle hareket ettirilir. Elektromanyetik kontrolde ise mekik ile tahrik elemanları arasında hiçbir temas yoktur.

Atkı taşıyıcıların hareketi arkaya yerleştirilmiş olan elektromanyetik blokların döndürülmesiyle sağlanır. Elektromıknatıslar madensel mekikleri kendine çeker, mekiklerde mıknatısların dairesel yolunu izler. Yuvarlak dokuma makineleri, normal dokuma makinelerinin mekiklerinden çok daha fazla atkı ipliği taşıyan atkı taşıyıcılara sahiptir . Atkı iplikleri ağızlığın dışında değiştirilir. Bu amaçla tüm çerçeveler alt ağızlık pozisyonuna getirilir.

Atkının sıkıştırılması, tarak yerine salınım hareketi yapan lameller veya iğne sistemi ile gerçekleştirilir. İğne sistemi veya salınım hareketi yapan lameller, mekiğin hareketini tamamlamasının ardından çözgü ipliklerinin başından sonuna kadar ulaşarak atkı ipliğini kumaş çizgisine sıkıştırır.

Dairesel dokuma makinelerinde dokunan kumaş makinenin orta üst kısmından çekilir ve sağ tarafına yerleştirilen ayrı bir sarma ünitesine sarılır.

Polipropilen, polietilen, jüt ve diğer ipliklerle üretim yapmak mümkündür. Bu tip dokuma makinelerinin en önemli avantaj düşük mekik hızlarına rağmen yüksek miktarda atkının atılmasıdır.

 

 

1leno19

 

 

1leno20

 

5-Diskli leno kenar sistemleri

Diskli sistemler kumaş kenarlarında kullanılan sistemlerdir. Dokunan kumaşlarda çözgü ipliklerinin kenarlardan dağılmasını engellemek için kenar oluşturulur. Leno dokuma kenar uygulaması kenar oluşumunda en fazla kullanılan tekniklerden biridir.

Leno kenar en dışta bulunan en az iki çözgü ipliğinin birbiri üzerine kıvrılması ile elde edilir. Birbiri üzerine kıvrılan çözgü iplikleri atkı ipliklerinin uçlarını da aralarına alarak sabit bir yapıya kavuşmasını sağlar. Leno kenar oluşturulduktan sonra bir makas ve rezistans yardımı ile zemin kumaştan ayrılır. Kesilerek kumaştan ayrılan leno kenar atıldığı için kenar oluşumu sırasında iplik sarfiyatının en aza indirilmesi çok önemlidir. Bunun için atılan atkı ipliklerinin, kumaş eninden sonra mümkün olan, en az saçaklanmayı meydana getirmeleri gerekir.

 

 

1leno21

 

 

Sistemde diskler dönerken üzerinde bulunan çözgü ipliklerini de birbiri etrafında döndürmektedir. Burada temel ve döner çözgü iplikleri diye iplikler birbirinden ayrılmamakta her iki iplikte dönme hareketi yapmaktadır.

 

 

Son Düzenlenme Perşembe, 10 Şubat 2022 16:31

 

 

Leno dokumalar, çözgü ipliklerinin çapraz hareket etmesi ile elde edilen, seyrek dokunmuş olmalarına karşın oldukça sağlam yapıda olan kumaşlardır.Leno dokumaları oluşturmak için döner gücü tertibatları kullanılır.

 

 

1leno60

 

 

Dokuma kumaşlar atkı ve çözgü adı verilen iki iplik sisteminin birbirine dik olacak şekilde konumlandırılıp, örgü adı verilen bağlantı sistemine göre kesişerek bağlanmaları ile oluşturulan tekstil yüzeyleridir. Leno, döner gücü, ajur, çapraz ya da gaze adı ile anılan dokuma yüzeyler ise;

çözgü ipliklerinin yukarı ve aşağı hareketinin yanında, aynı zamanda çapraz hareket ettirilmeleriyle oluşturulan, seyrek dokunmuş fakat sağlam yapılı olan tekstil yapılarıdır.

 

 

1leno61

 

Bu kumaşların dokuma makinesinde dokunması döner gücü tertibatları ile sağlanır. Leno dokuma kumaşlarda yan yana bulunan çözgü iplikleri atkı ile bağlantı yaparken birbirine paralel kalmayıp, aynı zamanda çapraz geçişler yaparak birbirlerine de bağlanırlar. Kumaşa seyrek fakat dayanıklı yapısını veren çözgü ipliklerinin meydana getirdiği bu çapraz geçişlerdir. Leno kumaşların elde edilmesi için biri düz diğeri çapraz (ilmeli) hareketi yapmak üzere kullanılan iki çözgü grubu bulunmaktadır. Çözgü ipliklerinin çapraz hareketi nedeniyle bu tür kumaşlar “Leno Dokuma” olarak adlandırılır.

 

 

1leno48

 

Örneğin;

  • A ile gösterilen Leno örgüde ( 5/5 atlama yapan Leno örgüde) leno gücüler kullanılarak leno bağlantı yapılabilir veya 5/5 atlama yapan örgü de çelik gücüler kullanılarak normal düz bağlantı yapılabilir.
  • B ile gösterilen Leno örgüde 3/3 atlama yapan örgüde leno gücüler kullanılarak leno bağlantı yapılabilir veya 3/3 atlama yapan örgü de çelik gücüler kullanılarak normal düz bağlantı yapılabilir.

Leno dokumalar birbirini kesen iki dizi çözgü ipliği ile genellikle bir dizi atkı ipliğinden oluşturulur. Bu şekilde gevşek örgülü, boşluklu ve gözenekli yapılar oluşturulabilir. Çeşitli örgü efektleri, atkıda fantezi iplikler kullanılarak çeşitli doku efektleri elde edilebilir . Kadın ve erkek üst giyimi, ev tekstili, gıda ambalajı ve seracılıkta, inşaat sektöründe, filtre kumaşı, jeotekstil uygulamaları, tıbbi tekstiller ve oto döşemelerinde giderek yaygınlaşan bir kullanım alanına sahiptir.

 

 

1leno56

 

 

1leno57

 

 

1leno58

 

 

Geniş bir kullanım alanı bulunan leno kumaşlarla ilgili literatürde pek çok patent çalışması mevcuttur. 1800’ lü yıllara uzanan bu çalışmalarda ilk yıllar leno örgü yapısı incelenmiş, dokuma teknikleri ortaya konmuş, zaman içerisinde ise teknolojinin gelişimiyle beraber bu örgünün farklı kompozisyonlarda, farklı ürünlerde kullanımı ile sağlanan avantajlar gözlemlenmiştir.

1896 yılında Redding W. , 1911 yılında Kelmel A. ve 1930 yılında Snow I. ortaya koydukları buluşlarda desene göre leno dokuma yapılabilmesi için farklı dokuma tezgâh düzenekleri denemişler ve bu düzenekler ile çözgüde çapraz bağlama ile leno örgüler elde etmişlerdir.

1941 yılında Arnold W. üç çözgü iplikli leno dokuma ile tüp şeklindeki çantalar için dokuma tezgâhındaki üretim aşamalarını ortaya koymuştur.

1944 yılında Faber B. kalın havlı kumalarda leno örgü kullanarak çözgü boyunca ilmekler elde etmiştir.

1954 yılında Teague M. nin ortaya koyduğu buluşta atkı yönünde yüksek elastikiyetli iplikler kullanarak leno örgü yapılı kauçuk kaplı kumaşların yapısı ve üretim metotlarından bahsedilmiştir.

1954 yılında Crandall E. Nin buluşu cam elyaftan leno örgü ile dokunmuş ve yalıtım verniği ile emdirilmiş veya kaplanmış elektrik kontaktörlerinde kullanılan kumaşların yapısını içermektedir.

1957 yılında Bussiere J. aldığı patent ile sentetik iplikten bezayağı veya leno örgü ile dokunmuş açık ağ yapılı kumaşların yapısını ortaya koymuştur.

1958 yılında Scuggs T. yaptığı buluşta çanta gibi yerlerde kullanılan leno dokuma ile üretilen açık ağ yapılı kumaşların kenarları ve dikiş ile birleştirme metotlarından bahsetmiştir.

1965 yılında Heitzmann F. leno örgüler ile elde edilen pansuman ve bandajların yapısını ortaya koymuştur.

1965 yılında Bellmore R. nin aldığı patent kadın erkek çorap ve iç çamaşırlarında kullanılan leno örgülü elastik yapılı dar kolon kumaşlarla ilgilidir.

1966 yılında Taticek L. ve Striker M. yaptıkları buluşta leno örgüyü kumaş kenarlarında kullanmışlardır.

1966 yılında Wall E. buluşunda bitişik miller üzerinde taşınan iki standart gücüleri içeren bir dokuma tezgâhı için döner gücüler ile gazlı bez üretim metodu incelemiştir.

1967 yılında Koch B. buluşunda dokuma tezgahında döner gücüleri tutan çubuğun hareketini incelemiştir.

1968 yılında Rhodes C. çeşitli ev tekstillerinin kenarlarında kullanılan saçak kumaş yapısında leno örgüyü kullanarak atkı ve çözgü ipliklerinin daha sağlam bir bağlantı yaparak dağılmasını önlemiştir.

1971 yılında Gosnell C. nin buluşu şişirilebilir radar antenlerinde kullanılan Dacron iplikle dokunmuş leno kumaşları ve anten yapısını içerir.

1972 yılında Lucas G. depolarda eşyalara destek olabilmesi için kullanılan şişirilebilir destek aparatlarının yapısını ortaya koyar. Bu yapı basınca dayanıklı, esnek polimerik malzemeden ve açık ağ kumaş katmanları dahil olmak üzere polimerik malzemenin tüm dış yüzeyi kaplamasıyla laminat yapı oluşturur. Burada kullanılan polimerik materyal havayı en az geçiren malzeme, tekstil kumaş katmanı ise leno dokumalı yapılardır.

1975 yılında Romanski E., Horn J., Dutt W. buluşlarında konveyör kayış üretiminde kullanılan taşıyıcı tekstillerin yapısını ortaya koymuştur. Bu tekstiller çözgü ipliği poliamid elyaftan ve merkezi cam ve/veya metal tel örtülü poliamid elyaftan leno dokuma ile üretilirler ve poliamid ve türevlerinden yüksek ısıya dayanıklı reçine ile kaplanırlar.

1975 yılında Goff R. buluşunda hafif, kıvrılır, dar, elastik kemer kumaş yapısını incelemiştir. Bu kumaşlar elastik, düz ve tekstürize olmak üzere üç grup çözgü ipliği ile leno örgü ile dokunurlar.

1986 yılında McCall C., Wallhalla S.C., Capbell M., Dean W. nin ortaya koydukları bu buluşta tekstürize termoplastik ipliklerin belli numara ve farklı sıklıklarda kilit dikiş örme veya leno dokumalarda kullanılmasıyla oluşan yüksek hacimli ve ısı ile çektirilmiş kumaşların elastikiyetleri ve geri dönüşleri incelenmiştir.

1989 yılında Capadia I.ve İbrahim M. yaptıkları buluşta sentetik iplik ile dokunmuş bezayağı veya dimi örgü ile kombinli leno örgü kullanarak kesilse dahi ön pıhtılaşma sağlayacak dokunmuş vasküler damar yapısını ortaya koymuştur.

1993 yılında Williams M., Carriker R., Barkis E., Biley L., Cabanis T. bariyer çitlerde kullanılan leno kumaş yapılarını inceleyerek patent almışlardır.

1994 yılında Tucker M., Ferris L., Lepage S. Porter J.,aldıkları patentte leno örgü kullanarak duvar güçlendirme sistemlerinin üretim metotlarını incelemişlerdir.

1994 yılında Ogawa T., Mori H., Matsude Y. yaptıkları buluş ile yamaç paraşütü ve normal paraşüt için paraşüt kumaşını ve paraşüt kumaşının bölme duvarlarının yapısını ortaya koymuştur. Burada havalandırma aracının odaları arasında elek veya ağ yapılı kumaşlar kullanılarak yanal hava akımı oluşumu sağlamışlardır.

1995 yılında Keating J., Baucom E., Batman J. elektroliz prosesinde kullanılan ve iyon değiştirme yapabilen leno dokuma takviyeli zarları buluşlarında incelemişlerdir.

1995 yılında Boyd G., Castle G. yangından korunma kaplamaları için güçlendirilmiş sistemleri araştırmış ve bu hibrit yapılı kumaşlarda çeşitli iplik kombinasyonları ile leno örgüyü kullanmıştır.

1996 yılında Friedman A., Ribble W., Wade W. yerleştirilebilir reflektörler için ağ yapılı kumaş içeren reflektör panellerini incelemiş, ağ yapılı kumaş üretiminde leno dokuma yöntemini kullanmıştır.

1998 yılında Scari D., Scari M. endüstriyel uygulamalarda kullanılan çözgüden tek yönlü leno ipliklerle bağlanmış cam kumaş yapılarını incelemişlerdir.

1999 yılında Stevenson E., Bruner J. buluşlarında kompozit yapıda ağ yapılı kumaşların yapısını ortaya koymuştur. Bunlar çeşitli iplik kombinasyonları ile tam veya yarım çapraz leno örgü ile elde edilen dokuma tekstil yapılarıdır.

2001 yılında Scales J. buluşunda toprak yamaç ve temelleri stabilize etmek için kullanılan tekstil materyallerinden bahsetmiştir. Kullanılan tekstil ağ yapılı kumaşlar leno örgü ile oluşturmuş ve bu sayede toprak yamaç ve yol altında kir stabilizasyonu için aralıklara boydan boya çarpan partikülleri tutulmasını sağlamıştır.

2002 yılında Goettsch L. buluşunda endüstriyel ürünlerin üretiminde kullanılan güç iletim kayışları gibi takviye ürünlerin kullanımı ve takviye materyallerinin üretim metotlarını incelemiş ve kayışlarda şerit şeklinde leno örgülü kumaşlar kullanmıştır.

2003 yılında Fensel F., Horne L., Winowich D., Hallam C. Sokol D. yaptıkları buluşta cam elyaf fitilinin taşıyıcı ağ üzerine sabitlenmesiyle oluşan kompozit çatı malzemelerinin yapısını incelemişlerdir. Buradaki kullanılan taşıyıcı ağ kumaşın leno örgü ile elde edilebileceğini ortaya koymuşlardır.

2007 yılında Wahhoud A. buluşunda farklı fonksiyonel ve estetik özellikler için kullanılabilecek leno kumaşların kalınlıkları ile ilgilenmiş, çeşitli atkı iplik numaralarında ve sıklıklarında, ipliklerde oluşan kıvrılmalar ve kısalmalar incelenmiştir.

2008 yılında Braekevelt G. Gallens J. Puype L. buluşlarında çelik gibi metal elemanlar kullanarak leno örgü denemeleri yapmış, kullanılan metal sayesinde ve atkı-çözgü ve çözgü-çözgü bağlanmasıyla kumaşın eğilip bükülme eğilimi ortadan kaldırılmıştır.

2009 yılında Egan W., Newton M., Tucker M. aldıkları patentle korozyona karşı kullanılan dış bitirme sistemlerinin yapısını incelemiştir. Bu sistemlerde cam lifi gibi metalik olmayan liflerden dokunmuş açık ağ yapılı kumaşlardan elde edilen kafesler kullanılmıştır.

2011 yılında Adams B. kuşlara bağlı dış duvar zararlarını azaltmak için dış yalıtım örtülerinin kullanımı için dış yalıtım bitirme sistemlerinin üretim ve kompozisyon metotlarını ortaya koymuştur. Bunlar duvara monte edilen levhalar olup, ara katmanı leno örgü ile dokunmuş kumaşlardır.

2011 yılında yapılan bir diğer çalışmada Callaghan S. duvar kâğıdı kumaşı olarak kullanılan hafif ağırlıklı, son kullanımı kolay, estetik, belirli boyutta ve sağlam yapılı cam elyaf kullanılmış leno dokumaların üretim proseslerini incelemiştir.

2011 yılında Imhoff S. nin yaptığı, aynı yıl içerisinde Michiels D. Peschek J, Delanoy W, Eackhout P., Snauwaert B. nin ortaya koydukları, 2012 yılında Asaad M. nin buluşlarında pnömatik lastiklerin yapısı ve üretim metotlarından bahsedilmiş ve bu lastiklerin ara katmanlarında leno dokuma kumaşlar kullanılmıştır .

2012 yılında Li S. buluşunda son kullanımda sınırlama olmaksızın otomobil lastikleri, kayışlar, hortumlar, baskılı örtülerde kullanılan işlenmiş tekstil kauçuk kompozitlerin yapısını ortaya koyar. Burada kullanılan tekstil malzemesi leno örgülü dokuma kumaşlardır.

2012 yılında Cyek S. buluşunda koltuk arkaları, koltuk altları gibi mobilya iskeletini tutan, düşük aşınma sağlaması hedeflenen atkısı elastomerik ağ yapılı kumaşların yapısını incelemiştir.

2012 yılında Hitchings J. nin aldığı bir diğer patentte metal döküm işlemlerinde kullanım için geliştirilmiş, kaplama yapılmış silika ağ yapılı kumaşlar açıklanmıştır.

2013 yılında Kopan B. buluşunda yüksek performanslı lifler kullanılarak sarmal yapıda leno dokuma kumaşların katman olarak kullanıldığı balistik zırh sistemlerinin yapısını incelemiştir.

2013 yılında Rudo D. leno örgü teknolojisiyle elde edilmiş şerit kumaşların diş tedavilerinde kullanılabilirliğini ortaya koymuştur.

2014 yılında Bell T. spor ayakkabıların üzerinde kullanılan jakar mekanizması ile kombine edilmiş leno örgü ile dokunmuş malzemelerin yapısıyla ilgili çalışmasına patent almıştır.

2014 yılında Vito R. buluşunda darbe dağıtan kumaş yapma metotlarını ortaya koymuştur. Bu konuda çeşitli alternatifler sunan Vito R. nonwoven kumaş katmanlarının arasına leno dokuma kumaş katmanı da eklemiştir.

2014 yılında yapılan bir diğer buluş Newton M. ye aittir. Newton M. buluşunda mimari köpük kaplama için güçlendirilmiş ağ yapılı kumaşların yapısını ve üretim metotlarını ortaya koyar.

FTA İnnovating Textiles firması, cam, karbon gibi düz güçlendirilmiş ipliklerden leno örgülü kıvrımsız kumaşlar elde etmiş ve ‘‘Leno- Woven Non- Crimp Fabrics (NCF)’’ adı altında bu kumaşların normal kıvrımsız kumaşlar ile gerilme mukavemeti, sıkıştırma mukavemeti, gerilme sertliği ve kıvrılabilme özelliklerini karşılaştırmıştır. Tüm bu performans özelliklerinde leno bağlantılı kıvrımsız kumaşların daha iyi olduğunu ve teknik tekstillerin birçok alanında kullanılabilirliği konusunda patent almıştır.

Bu patentler dışında Zhau Y., Chen X. ve Wells G. yayımladıkları makalede, kumaşlarda iplik- iplik sürtünmesinin vücut zırhında darbe enerjisinin absorbe edilmesinde önemli rol oynadığını tespit etmişler ve kumaşlarda iplik kavramasıyla sürtünmeyi arttırmak için leno bağlantılar kullanarak, çift atkı atarak ve atkı sıklığını arttırarak uygulanabilir kumaş yapılarını ortaya koymuşlardır .  

Ülkemizde leno dokuma kumaşlarla ilgili olarak 2007 yılında Akelma Y. çalıştığı tezde döner gücü sistemli dokuma kumaşların üretim metotları ve kullanım alanlarını inceleyerek, el dokuma tezgâhlarında döner gücü sistemli kumaş desen uygulamalarını ortaya koymuştur.

 

Son Düzenlenme Perşembe, 10 Şubat 2022 20:53

Tekstilde halat, saç örgüsü, dokuma ve örme teknikleri kullanılarak küçük çaplı yuvarlak kumaş formları elde edilmektedir. Bu yöntemlerle üretilen kumaşların ve bu kumaşların takviye olarak kullanıldığı kompozit yapıların gerek günlük hayatta gerekse sanayide birçok kullanım alanı mevcuttur. Bunlardan bazıları halatlar, giysilik tekstil ürünleri, tekstil aksesuarları, ayakkabı bağcığı, boyun askı ipi, teknik tekstiller, tıbbi tekstiller, otomotiv tekstilleri, basınçlı ve hidrolik malzemelerde sızdırmazlık elemanı, elektrik kablosu, izolasyon hortumu, yelken halatları, paraşüt ipleri, dağcı urganı,medikal yuvarlak kumaş vb. olarak sıralanabilir.

 

 

Üretim teknolojilerini halat yapım teknolojisi, saç örgüsü,yuvarlak dokuma, tek ve çift yatakta tüp şeklinde örme kumaş,hibrit kumaşlar ve iğnesiz örgü olarak özetlemek mümkündür. Yuvarlak dokuma kumaşlar genel olarak ambalaj sanayinde kullanılmaktadır ve küçük çaptaki kumaş kategorisine girmezler. Örme makinelerinde ise tek yatakta (single jersey) mm ile ölçülen çaplarda kumaş üretilebilmektedir. Geleneksel çift yataklı (silindir-kapak) yuvarlak örme makinelerinde ise kam profili parametresinden dolayı 2 ¼ inç'ten (~60 mm) daha küçük çapta üretim yapılamamaktadır. Saç örgü makinelerinde son yıllarda oldukça önemli gelişmeler olmuştur. İki boyutlu saç örmeden üç boyutlu, üstelik her doğrultuda döndürülebilen saç örgü makineleri üretilmiştir. Hortum güçlendirme örgülerde ise hem saç örgüsü tekniği hem de yuvarlak örme tekniği kullanılabilmektedir. Son yıllarda ilginç olan bir çalışma da iğnesiz örgü makineleridir.

 

Halatlar

 

TS EN ISO 1968 standardına göre halat: “Çapı yaklaşık 4 mm den fazla olan ve üç veya daha fazla koldan bükülerek, örülerek veya bir çekirdek etrafına örülü ya da plastik film tabakası kılıf yapılarak elde edilen bir kordon parçasıdır.

 

 

yuvkum01

 

Son Düzenlenme Pazartesi, 03 Ocak 2022 21:08
?<