Kumaşların deniz suyu ile temaslarında gösterebilecekleri renk değişimini ve kirletmeleri belirlemek amacıyla yapılır.( TS 397 EN ISO 105-E02 ) Her çeşit ve yapıdaki tekstil mamulü deniz suyu içerisinde bekletilerek, nüfuz eden çözeltiyle rengindeki solma ve refakat kumaşını lekeleme derecesi belirlenmektir. Özellikle mayoluk kumaşlar ve yazlık giysiler için önemlidir.
Kullanılan Malzemeler
Persipirometre cihazı
Etüv (sıcaklığı 37 ± 2 oC’ye ayarlanabilen)
NaCl çözeltisi
12,5 kPa basınç uygulayan ağırlık
Refakat bezleri
Çok lifli refakat kumaşı (multifibre) veya iki adet tek lifli refakat bezi (biri boyanmayan kumaş, polipropilen)
Cam veya akrilik reçine plaka, Gri skala.
Numune Hazırlama
10 cm x 4 cm boyutlarında bir test numunesi yine 10 cm x 4 cm boyutlarındaki çok lifli refakat bezine kısa kenarlarından birisi boyunca, ön yüzleri birbirine bakacak şekilde dikilir.
Tekstil mamulü iplik veya açık elyaf ise refakat bezlerinin kütlesinin yaklaşık yarısı kadar kütlede iplik veya lif alınır.
10 cm x 4 cm boyutlarındaki çok lifli refakat bezi ve aynı boyutlarda boyanmayan kumaş arasına konularak dört kenarı boyunca dikilir.
Deneyin yapılışı
Öncelikle NaCl çözeltisi hazırlanır.
Bunun için 30 g NaCl tartılır.
Bir behere alınır ve destile su içerisinde bir baget yardımıyla karıştırılarak çözülür, ardından balona aktarılır.
Balona aktarma işlemi sırasında bagetten bu şekilde yardım almak, çözeltinin kenarlara veya etrafa değil doğrudan balonun için akmasını sağlar. Beherin dibi destile su ile çalkalanarak balona eklenir ve çözelti 1 litreye tamamlanır.
Deney numunesi, içerisinde oda sıcaklığında NaCl çözeltisi bulunan düz zeminli bir kap içerisine konulur ve tamamen ıslatılır.
Test numunesi iki cam veya akrilik reçine plaka arasına yerleştirilir.
Persipirometre cihazına bir defada, aralarına plaka yerleştirilmek suretiyle en fazla on adet numune yerleştirilebilir.
Numune sayısı az olsa da cihaza on adet plaka konulabilir.
Daha sonra 12,5 kPa basınç uygulayan ağırlık konulur ve vidalar sıkıştırılır.
Daha önceden 37oC’ye ısıtılmış etüv içerisine konularak 4 saat bekletilir.
Süre sonunda her bir test numunesi açılır ve kısa kenarı hariç diğer dikişleri sökülerek birbirinden ayrılır.
60oC’yi aşmayacak sıcaklıktaki havada kurutulur.
Her numunenin renk solması ve refakat bezlerine renk akması gri skala ile değerlendirilir.
Numunenin renk değişim derecesini ve numune kumaşın refakat kumaşını kirletme derecesini tespit etmek amacıyla 2 ayrı gri skala kullanılmaktadır.
Her iki skalada da 1 en kötü değer 5 en iyi değer olmak üzere 9 ayrı değer bulunmaktadır.
(1- 1/2- 2- 2/3-3 3/4- 4 - 4/5- 5). Değerlendirme işlemi D65 gün ışığı altında ve 45 oC lik eğime sahip gri renkli bir yüzey üzerinde yapılır.
Lekelenme derecesinin tayini için, test sonucu lekelenen materyal boyanmamış orijinal kumaşla yan yana konulur ve aralarındaki fark gri ölçekteki farklarla karşılaştırılır.
Renk değişim derecesinin tayini için ise; teste tabi tutulan numune orjinal numuneyle yanyana konur ve yine aralarındaki fark gri ölçekteki farklarla karşılaştırılır.