- Ayrıntılar
- Kategori: Dokuma
- Çarşamba, 09 Eylül 2015 20:11 tarihinde oluşturuldu
- Son Güncelleme: Pazar, 06 Şubat 2022 18:12
- Çarşamba, 09 Eylül 2015 20:11 tarihinde yayınlandı.
- Gösterim: 98709
Milletlerin kültür hayatlarının en anlamlı belgeleri el sanatlarıdır. El sanatları her bir insanın dünya ve toplum ile kurduğu renkli bağlardır.İnsanlarımızın sevgilerini tutkularını sergilediği el emeği göz nuru ile ortaya konan bu eserler aynı zamanda yapıldığı yerin duygu ve düşüncelerini yansıtır.
Yurdumuzda görülen el dokumacılığının yapımında kullanılan ham maddelerin başında yün gelmektedir. Daha sonra kıl, tiftik, pamuk ve keten, az oranda kenevir ve ipek gelmektedir. Yünden el dokumaları olarak elbiselikler, şalvar, şallar, kalın abalar dokunur. Kıl tiftikten çadır, çuval, torba dokunur.
Ketenden iç çamaşırları, göynek (gömlek), elbiselik, perde, döşemelik, yatak çarşafları, masa ve minder örtüsü, sedir şalı ve torbalık kalın bezler dokunmaktadır. Kenevirden iç çamaşırı, gömlek, masa örtüleri, peçete, yatak çarşafları, heybe, çuval, çul gibi dokumalar dokunmaktadır. İpekten ise perde, yatak örtüsü, bel kuşakları, bluz, masa ve sehpa örtüleri dokunmaktadır.
Yöresel el dokumacılığı yaygın olan Kastamonu yöresinde, daha çok pamuk ipliği ile dokuma yapılmaktadır. Kastamonu el dokumalarında ön bezi (önlük), çember (tülbent), peşkir, toplamalı çarşaf, selalmaz, işlemeli perde, tül perde, masa örtüleri, şömentablo, yatak örtüleri, koltuk ve sedir döşemelikleri, gömlek ve bluzluk kumaşlar, peştamal ve bel kuşakları dokunmaktadır.
Sözü edilen dokumalar arasında selalmaz olarak adlandırılan dokuma kumaş çeşitli aşamalardan geçirilerek dokunur. Çözgü ve atkı ipi tek kat ve bükümsüzdür. Bu ipin dayanıklılığı artırmak için tek kat olan bükümsüz ipler haşıl denilen bir işlemden geçirilmektedir.
Kastamonu çarşaf dokumada, çirişli sarı kıvrak ipi ve katsız bükümsüz pamuk ipleri kullanılır. Atkı ipi tek kat ve bükümsüzdür. Bu ipin dayanıklılığı artırmak için tek kat olan bükümsüz ipler çiriş denilen bir işlemden geçirilmektedir.
Tarihsel gelişimine göre,önce kilimler daha sonra da halılar ilkel barınak olan çadırlarda,konutlarda,saraylarda vb yerleşim birimlerinde örtü,yaygı,yer döşemesi,dekorasyon malzemesi ve süs eşyası olarak kullanılmışlardır.Halıcılık,kökeni milattan önceki yıllara uzanan dokumacılık sanatının bir dalıdır.İnsanların önceleri kaba dokumalarda çözgü ipliklerine,uçları dışarı sarkan renkli yün ve tiftikleri düğümleyerek hayvan postlarını taklit ettikleri ve bunlardan zamanla asıl halıları geliştirdikleri sanılmaktadır.
Halılar makine halıları ve el halıları olmak üzere iki ana sınıfa ayrılır.
Makine halıları Türk Standartları Enstitüsünce aşağıda görüldü gibi sınıflandırılmıştır ;
KULLANIM ŞEKLİNE GÖRE HALILAR :
1-Yaygı ( Parça halı )
2-Yolluk ( Taban halısı )
3-Duvardan duvara halı
KULLANIM YERLERİNE GÖRE :
1-Hafif ev tipi
2-Orta ev tipi
3-Ağır ev tipi veya hafif işyeri tipi
4-Orta işyeri tipi
5-Ağır işyeri tipi
6-Islak zemin tipi
DESENLERİNE GÖRE
1-Düz
2-Desenli
YÜZEY YAPILARINA GÖRE :
1-Halkalı havlı ( Bukle )
2-Kesik havlı ( Velur )