Farklı kalitede yünlerden iplik yapılacaksa önce bu yünlerin iyice karıştırılıp sonra işlenmesine geçilmelidir. Farklı ham maddeleri bir araya getirip karıştırmaya harman, bu karıştırma işini yapan makineye de hallaç denir. Yün lifi incelik, uzunluk, renk, fiyat, kirlilik gibi faktörler göz önüne alınarak elde edilecek iplik özelliklerine göre harmanlanır.
Kamgarn iplikçiliğinde harman çeşitli kademelerde yapılabilir. Bunlar aşağıda sıralanmıştır:
1-Yıkamadan önce
2-Temiz yapak hâlinde taraktan önce
3-Tarak ve çekme bandı hâlinde tarama işleminden önce
4-Tops hâlinde
5-Fitil hâlinde
Kamgarn iplikçiliğinde harmanlama
Günümüzde kamgarn iplikçiliğinde harmanlama daha çok tarak veya cer bantları hâlinde yapılmaktadır. Yapılacak ipliğin özelliklerine, önceden hazırlanan harman reçetesine bağlı olarak elyaf renk ve miktara göre harman yapılacak yere getirilir.
Elyaf, cinsi ve rengi dikkate alınarak üst üste serilir. Bu serme işlemine kat yayma denir. Kat yayma sırasında serilen her kata önceden hazırlanan anti statik yağ ve su karışımı serpilir.
Yün iplikçiliğinde harman–hallaç, açma–temizleme ve karıştırma işlemlerinin yapıldığı önemli bir ünitedir.Yündeki yabancı maddelerin giderilmesi için yapılan yıkama ve kurutma işlemleri sonrasında yünün kırılgan ve kuru olduğu görülmüştür. Bu etkilerin lifin işlenmesi sırasında sorun yaratmaması için yağlama yapılır.Yıkama sonrasında yünde kalan yağ miktarı oldukça düşüktür. Bu oran % 0,5 civarındadır. Harmanda sentetik lif karışımları varsa bu yağ oranı taraklama işlemi için gerekli esnekliği sağlamaz. Bu yüzden taraklama işlemi için lifin yağlanması gerekir. Yağ oranı lifin cinsine ve yağ oranına bağlı olarak değişir. Değişik yağlama maddeleri % 2 – 10 arasında değişen değerlerde harmana katılmaktadır.
Yünü yağlamanın amaçları şu şekilde sıralanabilir:
1-Açma, taraklama, çekme, tarama ve eğirme işlemleri sırasında lifin esnekliğini artırarak kırılmasını önlemek
2-Tozlanmayı ve uçuntuları azaltmak
3-Döküntüyü önlemek
4-Lifler arası sürtünmeyi azaltmak; çekme, ovalama ve eğirme işlemleri sırasında liflerin birbiri üzerinde kolayca ama kontrollü olarak kaymasını sağlamak
5-Yüne kayganlık kazandırarak daha ince iplik eğirilmesini sağlamak
6- Statik elektriklenmeyi önlemek
Elyaf hallaçtan geçirilecekse yağlama, hallaç makinesi çıkışında püskürtme metoduyla yapılır.
Hallaç makinesi
Hallaç makinesinin görevleri:
1-Yün lifini olabildiğince açmak, birbirinden ayırmak ve hacim kazandırmak.
2-Açılan lif içinde bulunan yabancı maddeleri temizlemek.
3-Liflerin homojen bir şekilde karışmasını sağlamak
4-Elyafı makineden çıkışta yağlamak
Hallaç makinesinin çalışma prensibi
Yığından dikey olarak alınan elyaf katları, dairedeki hallaç makinesine beslenir. Harman katı makinedeki besleme hasırına işçi tarafından elle beslenir.
Hareketli besleme hasırı üzerindeki materyal, boğaz silindirleri tarafından tutularak tambura iletilir. Bu silindirler ve tamburun arasından geçen elyafa bir ön açma işlemi uygulanır.
Tamburun üzerinde alıcı ve çalışıcı (temizleyici) silindirler bulunur. Bu silindirler üzerinde çelik garnitürler vardır. Elyaf kırılmasını azaltmak için bu garnitürlerin ucu köreltilmiştir. Tambur üzerinde ilerleyen lifler, ilk açıcı silindir ile büyük tambur arasında taraklanarak açılır. Çok kısa lifler ve yabancı maddeler, alıcı silindirlerin yardımıyla tambur altındaki ızgaralardan dökülür. Açılan lifler, garnitürlerin üzerine yatarken açıcı üzerinde kalan elyaf kümesi, temizleyici tarafından tekrar tambura verilir. Lif kitlesi üç açıcı, üç çalışıcı silindirden geçerek açılır ve temizlenir.
Daha sonra lifler, üzeri çivi ve fırça ile kaplanmış savurucu silindire gelir. Bu silindir, daha hızlı döndüğü için üzerine aldığı elyaf kitlesini biraz daha temizleyerek çıkışa verir. Makinede iki kez aynı işlemden geçen elyafa makine çıkışında püskürtme metoduyla antistatik yağ verilir. Harman dairesinden de hava akımı yardımıyla ve kanal aracılığıyla tarak dairesindeki ambarlara yollanır.
Çeşitli açma ve temizleme makinelerinden geçen yün elyafı, karışım odalarına gelir. Karışım odalarına besleme, pnomatik yolla (hava akımı ile) yapılır. Odaya besleme yapılırken hareketli borular yardımıyla materyal bütün yüzeye eşit olarak ve yatay tabakalar oluşturacak şekilde dağıtılır. Harman odasından boşaltma, genellikle vakum sistemiyle yapılmaktadır. Vakum sisteminde odanın zeminindeki kanal aracılığı ile materyal emilir ve tarak makinesine sevk edilir. Yatay tabakalar hâlinde üst üste yığılmış elyafın dikey doğrultuda alınması homojen (her yerinde aynı özellikte olan) bir karışım olmasını sağlar.
Ştrayhgarn iplikçiliğinde harmanlama
Ştrayhgarn iplik üretiminde harmanlama genellikle taraklamadan önce yapılır. Kullanılan elyafın özelliğine göre yıkamadan önce ve temiz yapak hâlinde de harmanlama yapılabilir.
Ştrayhgarn iplikçiliğinde farklı özellikte ve çok çeşitli ham maddeler kullanıldığı için harman çok önemlidir. Yapılacak ipliğin kalitesine göre harmanda kısa ve kaba yünler ile kamgarn iplikçiliğindeki döküntüler ve çok çeşitli yeni, eski kumaş, triko parçalarından elde edilen yünler kullanılabilir.
Suni ve Sentetik Harman
Yapay ştapel (kesikli) lif iplikçiliğinde %100 yapay veya karışımlar, liflerin kesilmiş boyuna göre pamuk veya yün iplik makine serilerinde işlem görür. Harman da bu özelliklere göre yapılır.