Tekstil sanayi insanlığın başlangıcından günümüze kadar diğer sanayi dallarına nazaran daha büyük ve önemli gelişmeler sağlanmıştır.Bu gelişmeler hem hammadde açısından ve hem de üretim metotları açısından kendini göstermiştir.
Bunun gerekçeli sebebi ise;Dünya nüfusunun hızla artmasına karşılık doğal kaynaklardan elde edilen tekstil hammaddesi olan liflerinin üretimi önemli derecede artmaması ve özellikle Avrupa ülkelerinde doğal tekstil hammaddesi üretiminin çok kısıtlı olmasıdır.
Bu açıdan da sentetik liflerin üretimi, doğal kaynaklardan elde edilen liflere nazaran çok büyük oranda artmaktadır.Bu artışın ise Dünya nüfusunun sürekli ve sürekli çoğalmasından kaynaklandığı kaçınılmaz bir gerçektir.
Lifin ana maddesi olan polimerler,doğal kaynaklardan polimer bileşikler halinde veya kimyasal maddelerden sentez yolu ile elde edildiğinde yapay lifadını alır.
Tekstil liflerinin sınıflandırılmasında baz alınan esas olarak iki sınıf mevcuttur.Bunlar Doğal lifler grubuve yapay liflergrubudur.Bu gruplar altında da liflerin elde edilme kaynaklarına göre 3’e ayrılmaktadır.
Yapay ( Kimyasal ) Lifler:
1-Rejenere Lifler:
Elyafın ana maddesine oluşturan polimerler,doğal kaynaklardan polimer bileşikler halinde elde edilip bir takım fiziksel ve kimyasal yöntemlerle lif haline getiriliyorsa REJENERE lifler olarak isimlendirilir.
2-Sentetik Lifler :
Elyafın hammaddesi olan polimer,bazı kimyasal maddelerden sentez yoluyla elde ediliyorsa SENTETİK lifler olarak isimlendirilir.
3-Anorganik Lifler :
Yapısı anorganik maddelerden insan eliyle elde edilmiş lifler de vardır.Cam lifleri ve metalden çekilmiş bu tür lifler yapay ANORGANİK lifler olarak isimlendirilir.
Yazan %PM, %14 %499 %2016 %12:%Şub in Tekstil Lifleri Okunma 4367 defa
Bu yöntemde polimerin uygun bir çözücü içindeki çözeltisi hazırlanır. Bu çözelti,bir koagülasyon banyosu içinde bulunan düze başlığına bir pompa yardımıyla sabit basınç altında gönderilr.Düze başlığının bulunduğu koagülasyon banyosu denmesinin sebebi polimerin bu banyo içinde pıhtılaşması yani koagüle olmasıdır.Polimer çözeltisi ince deliklerden flament şeklinde çıktığından bu biçimde pıhtılaşır ve çöker.Koagülasyon banyosunun yapısı,polimeri çözelti halinden kat hale getirecek şekilde hazırlanır.Örneğin bazik çözeltilerde çözünüp asidlerde çözünmeyen çözünmeyen bir polimer maddenin bazik bir çözeltisi hazırlanır.Koagülasyon banyosu olarak da polimerin çözünmediği bir asidik çözelti seçilir.
1-Polimer Çözeltisi
( Polimerin uygun çözücü içindeki çözeltisi )
Bu çözelti,bir kuagülasyon banyosu içinde bulunan spinnet ( düze,Nozül ) başlığına bir pompa yardımıyla sabit basınç altıda gönderilir.
2-Pompa
Polimer çözeltisini,sabit basınç altında spinnet ( Düze,Nozül ) başlığına gönderir.
3-Spinnet ( Düze,Nozül ) Başlık
Spinnet başlıkları üzerinde elde edilecek flamentin çap büyüklüğünde bir veya birkaç delik bulunan başlıklardır.Koagülasyon banyosu içerisinde bulunur.
4-Koagülasyon Banyosu
Spinnet başlığının ince deliklerinden flament halinde çıkan polimer çözeltisi banyo içinde pıhtılaşır yani koagüle olur ve bu biçimde pıhtılaşır ve çöker. Koagülasyon banyosunun yapısı,polimeri çözelti halinde katı hale getirecek şekilde hazırlanır. Koagülasyon banyosunun yapısı,polimeri çözelti halinden kat hale getirecek şekilde hazırlanır.Örneğin bazik çözeltilerde çözünüp asidlerde çözünmeyen çözünmeyen bir polimer maddenin bazik bir çözeltisi hazırlanır.Koagülasyon banyosu olarak da polimerin çözünmediği bir asidik çözelti seçilir.
5-Katılaşan Flament
Polimer çözeltisi ince deliklerden flament şeklinde çıktığından bu biçimde katılaşır ve çöker.
6-Godet Dişlileri
Yapay elyafın üretimi sırasında hız ve gergiliğini ayarlamak için, etrafından flamentlerin geçtiği genellikle bir flanslı kasnaktır.
7-Germe
Flament halinde gelen polimerin çözeltisine az miktarda germe-çekme işlemi uygulanır.
8-Yıkama ve Kimyasal Muameleler
Flament üzerindeki çözeltileri temizler
9-Kurutma
Yıkama işleminden sonra kurutma yapılır.
10-Flamentlerin Sarılması
Flamentlerin Bobinlenmesi yapılır.
Yazan %PM, %14 %525 %2016 %13:%Şub in Tekstil Lifleri Okunma 8670 defa
Bu yöntemle polimer çözeltisini hazırlamak için çözücü maddenin kolay uçucu,yani kaynama noktası düşük bir madde olması gerekir.Böyle bir çözelti ince deliklerden sabit basınç altında ve içindeki sıcak hava akımı geçen odalara püskürtülürse çözücü kolayca buharlaşır geriye flament şeklinde biçimlenmiş polimer madde kalır.Kuru çekim ( eğirme ) yöntemi özellikle asetat lifleri için kullanılmaktadır.Bunun yanında bazı poliakrilonitril lifleri elde edilmesinde kullanılır.
1-Polimer Çözeltisi
( polimerin uygun bir çözücü içindeki çözeltisi )
Çözücü maddenin kolay uçucu olması yanında kolay bulunan ucuz ve tutuşmayan cinsten olması tercih edilir.
2-Pompa
Polimer çözeltisi, sabit basınç altında spinneret ( düze, nozül) başlığına gönderir.
3-Spinneret ( Düze, Nozül ) Başlık
Spinneret başlıkları üzerinde elde edilecek flamentlerin çap büyüklüğünde bir veya birkaç delik bulunan başlıklardır.
4-Sıcak Hava Girişi
Polimer çözelti üzerindeki uçucu çözücünün buharlaşması sağlanır.
5-Hava Çıkışı
Hava ile çözücü buharlaşır.
6-Flamentler
Çözücü flamentlerden uzaklaştırılır.
7-Isınma Hücresi
İçinden sıcak hava akımı geçen oda
8-Germe-Çekme
Flament halinde çıkan polimer çözeltisine bir miktar germe-çekme uygulanır.
9-Sarma
Flamentler bobinlere sarılır.
Yazan %PM, %14 %514 %2016 %13:%Şub in Tekstil Lifleri Okunma 8231 defa
Poliamid, poliester ve polipropilen lifleri yumuşak çekim yöntemi ile üretilmektedir. Erimiş olan polimer, basınçla düzelere basılarak flament telleri halinde düze deliklerinden fırlatılır. Flamentler dışarı çıkar çıkmaz soğuk hava ile karşılaşırlar ve sertleşerek birbirleri ile yapışmaları önlenir. Daha sonra kalınca demetler halinde bir arada sarılırlar.Ancak demetteki flamentlerin sayısı düzelerin meme sayısına ayna zamanda meme deliklerinin çap genişliklerine göre değişik olur.Bu işlemde flament çaplarının kontrol edilmesi önem taşır.Bunun için düzenin,her meme deliğinin düzgün bir tarzda beslenmesi,çapların eşit olan deliklerden çıkan flamentlerin.aynı soğutma koşulu altında sertleşmesi sağlanmalıdır.Memeden yumuşak halde çıkan flamentlerin katılaşması ilk birinci metre sonunda tamamlanmalı sonra demet halinde bir sarma mekanizması yardımı ile toplanmalıdır.
Flamentlerin soğutulması ve katılaşması kısa bir zamanda ve hızlı bir şekilde gerçekleştirildiğinde bu süre içinde lif strüktürleri yeteri kadar kristalleşmiş hatta kısmen uzamış olsalar bile amorf bölgelerinin oranında fazla bir azalma olmaz. Bu nedenle flamentlerde uyum kuvvetli olmadığından lif mukavementleri de yüksek değildir. Gerekli fiziksel özellikler makro-moleküllerin germe-çekme işlemine tabi tutulması ile kazandırılır.
Bu da flamentlerin normal veya yüksek temperatürde çekilmesi ile olmaktadır. Germe-çekme işlemi esnasında lifin oluşmasında rol alan makro-molekül zincirleri kendi aralarında sıralanmaya ayrıca lif eksenine göre paralel bir duruma geceçek değişikliğe zorlanmış olurlar. Aynı zamanda çekim gücü ve hızının şiddeti ile orantılı olarak flamentlerin boyları uzarken çapları da daralır.
1-Nylon Granülü
Nylon ürünleri bir hazneye konularak ileriki işleme hazırlanır.
2-Sıcak Izgaralar
Sıcak ızgaralara gelen granüller ısının etkisi ile eriyerek eriyik havuzuna akarlar.
3-Nylon Eriyik Havuzu
Izgaralardan gelen polimer bir sonraki aşama için pompaya gider.
4-Pompa
Eriyik havuzundan gelen polimeri,düzeden sabit basınçla püskürtür.
5-Spineret Başlığı ( Düze,Nozül )
Polimere istenilen numara, şekil ve biçim burada verilir.
6-Soğuk Hava Akımı
Burada düzeden çıkan sıcak flamentin soğutularak katılaşması sağlanır.
7-Buhar Odası
Burada soğutulan flamente buharlı hava verilir.
8-İplik Havuzu
Flamentin besleme silindirine gitmesini sağlar.
9-Besleme Silindirleri
Besleme silindirleri germe-çekme işlemi uygulayarak bobine sarıma hazır hale getirir.
10-Bobin
En son işlem olarak materyali bobine sarma işlemi gerçekleştirilir.
Yazan %AM, %14 %435 %2016 %11:%Şub in Tekstil Lifleri Okunma 7598 defa
