Fitil Makinesi
  • Fitil Makinesi

     

    Pamuk iplikçiliğinde cer makinesinden gelen cer şeritleri ring iplik makinesinde kullanılabilecek incelikte değildir. Ring iplik makinesinde yüksek oranlarda çekim vermek mümkün olmadığından ara inceltme işlemine gerek duyulmuştur. Fitil makinesi bu ihtiyaca cevap vermek üzere tasarlanmıştır. 

     

     

    penyemaki

     

     

    Tekstil teknolojisinde iki tip fitil makinesi kullanılır.

    Finissör fitil makinesi: Yün iplikçiliğinde kullanılan ve yalancı bükümün ovalama hortumları ile sağlandığı fitil makinesidir.

    Flayer fitil makinesi: Pamuk iplikçiliğinde kullanılan ve yalancı bükümün kelebek vasıtasıyla sağlandığı fitil makinesidir.

    Fitil işlemi iplik üretim aşamalarında cer işleminden sonra ring iplik eğirmeye hazırlık amacıyla yarı mamulün inceltilerek çok az bir bükümle yeterli mukavemetin sağlandığı ön eğirme işlemi olarak tanımlanabilir.Fitil işlemi iplik eğirme hazırlığın son işlemidir.   

    Görevleri

    1-Cer bandını çekim vererek ring iplik makinesinde kullanılabilecek inceliğe getirmektir.

    2-Yalancı büküm de denilen az miktarda büküm vererek liflerin dağılmasını önleyerek mukavemet kazandırmaktır.

    3-Kovalarla gelen cer bandını ring iplik makinesinde kullanılabilecek formda masuralara sarmaktır.

     

    Fitil4

     

    Flayer Fitil Makinesi dört kısımda incelenir:

    Besleme Kısmı

    Makinenin arka kısmıdır.Bant kovalarından ve makineye bantların sevk edildiği cağlık bölümünden oluşur. Makinenin arka bölümündeki kovalardan, makineye bantlar beslenir ve çekim bölgesine iletilir.Bantlar çekim bölgesine girmeden önce bant gezdiricilerin (klips) içinden geçer. Bant gezdiricileri sağa sola hareket ederek bandın çekim bölgesine aynı noktadan girmesini önler. 

     

     

    Fitil5

     

    Çekim Kısmı

    Fitil makinesinde çekim kısmı üç silindirli çekim tertibatından oluşur. Silindirler altta ve üstte olmak üzere üç çifttir.

    Alttaki silindirler oluklu metalden yapılmış çekim silindirleri, üstte ise elastik madde kaplı baskı silindirlerinden oluşur. Çekim silindirleri motordan gelen hareketle dişliler tarafından hareket ettirilir. Baskı silindirleri ise çekim silindirleri ile sürtünme sonucun hareket alır.Her çekim silindiri bir öncekinden daha hızlı döner. Aradaki hız farkından dolayı silindirler cer bandına çekim vererek inceltir ve lifleri daha da paralel hâle getirir.Bant, gezdiriciden sonra metal kaplamalı arka çekim silindiri ile üzerinde bulunan sentetik kauçuk kaplı baskı silindiri arasına girer. Bundan sonra orta çekim silindiri ile üzerinde bulunan metal silindir arasına girer. Ancak bant orta silindir ve üzerinde bulunan metal silindirin kendisi ile doğrudan doğruya temas etmez. Bunların üzerinde apronlar bulunur. Apronlar sentetik kauçuktan yapılmış olup çekimle inceltilen elyafın zedelenmeden ve dağılmadan ön çekim silindirine girmesine yardımcı olur. Arka çekim silindiri ile orta çekim silindiri arasında meydana gelen çekim bir hazırlık mahiyetindedir. Esas çekim ise orta ve ön çekim silindiri arasında meydana gelir. Çekimin oluşumu arkadan öne doğru çevre hızlarının artışıyla olmaktadır.

     

     

    Fitil6

     

    Büküm Kısmı

    İncelmiş elyaf şeridine mukavemet kazandırmak ve liflerin dağılmasını önlemek amacıyla yalancı büküm de denilen bükümün verildiği kısımdır. Büküm işlemi, çekim tertibatının son silindir çifti ile kelebeğin boğazı arasındaki mesafede, kelebeğin dönüşü ile gerçekleşir. Fitil çekim silindirlerinden çıktıktan sonra büküm alır. İğ sürekli ve sabit bir hızla döndüğünden fitilin her yanındaki büküm aynı olur. Fitildeki bükümün miktarı fitilin yumak hâlinde sarılmasında ve fitil yumaklarının ring makinelerinden boşalması sırasında gerekli mukavemeti sağlayacak kadardır. Fazla büküm, istenilen kalitede iplik üretimini engeller. Büküm bölgesinde fitilin gerginliğine tansiyon adı verilir. Gerginlik iyi ayarlanamamışsa fitilde kopuşlar meydana gelir.

     

     

    Fitil7

     

    Sarım Kısmı

    Temel olarak iğ, kelebek, araba üçlüsü arasında gerçekleşir ve ring iplik makinesinde kullanılacak şekilde masura üzerine sarımın gerçekleştirildiği kısımdır. Bükümlü fitil kelebek boğazından içi boş kelebek kanadına girer ve alt ucundan çıkar.

    Baskı parmağına birkaç kez sarılır ve bir göz içinden geçirilerek fitil masurasına verilir.Makinenin çalışması sırasında kelebek devri sabit, bobin devri değişken ve kelebeğe göre daha hızlıdır. Sarımın gerçekleşmesi için bobin devrinin en küçük çaptan, en büyük çapa kadar değişen ve azalan bir değerde olması ve çevresel hızının ise kelebeğin çevresel hızından yüksek olması gerekir. Bobinin bu değişken devri, konik kasnaklarla gerçekleştirilir. Kelebekten gelerek baskı parmağından geçen fitil, masura üzerine katlar hâlinde sarılır. Araba tertibatı üzerine takılı olan iğler ve masura ile birlikte konik sarımı gerçekleştirmek için aşağı yukarı hareket eder.

    Pamuk iplikçiliğinde fitil, flayer olarak da adlandırılır.

    Fitil (Flayer) Yapmanın Amacı

    Cer makinelerinden, band olarak iplik makinesine besleme yapılamadığı için(O-E iplikçilik sistemi hariç ) bandların bir miktar daha incelmesi gerekir. Bandların çekilerek iplik makinesinde işlenebilecek forma getiren makinelere fitil (flayer) makinesi, elde edilene de fitil şeridi denir.

     

     

    Fitil2

     

     

    FİNİSÖR FİTİL MAKİNESİ VE FLAYER FİTİL MAKİNESİNİN GÖREVLERİ

    1-Cer bandını çekim vererek ring iplik makinesinde kullanılabilecek inceliğe getirmektir.

    2-Yalancı büküm de denilen az miktarda büküm vererek liflerin dağılmasını önleyerek mukavemet kazandırmaktır.

    3-Kovalarla gelen cer bandını ring iplik makinesinde kullanılabilecek formda masuralara sarmaktır.

    Çalışma Prensibi

     

     

    fitil9

     

     

    Fitil makinesinde besleme yapabilmek için besleme kısmı, inceltme yapmak için çekim tertibatı, bükebilmek için büküm tertibatı, bobin hâline getirmek ve koniklik verebilmek için sarma tertibatı vardır . Cer makinelerinden gelen cer kovaları, fitil makinesinin besleme kısmına yerleştirilir. Kovalardan alınan şeritler rehberlerden geçirilerek makinenin çekim kısmına verilir. Burada şeritler, belirlenen oranda çekilerek inceltilir. İstenilen inceliğe getirilmiş fitil şeridine kelebek bükerek mukavemet kazandırır. Büküm işlemi, çekim tertibatının son silindir çifti ile iğ (kelebek) arasındaki mesafede, iğin dönüşü ile gerçekleşir. Anlatılan bu işlemlerin sonucunda elde edilen fitil araba tertibatıyla fitil kalemi üzerine konik bir şekilde sarılır.

     

     

     

    Yazan %AM, %06 %016 %2016 %01:%Mar in İplik Okunma 4729 defa

İplik

 

...

 
 

Konvansiyonel Ring iplik eğirme tekniği geniş bir kullanım alanına sahip olmasına karşın yüksek hızlara çıkılamaması üreticiler açısından önemli bir sorun olarak belirlenmiştir Bu durum ise yeni iplik eğirme yöntemlerinin araştırılmasına olumlu katkılar sağlamıştır.

Ring iplik eğirme sisteminin modifikasyonu ile geliştirilen;

Kompakt iplik eğirme sistemi

Sirospun ve Duospun iplik eğirme sistemleri,

Açık uç-rotor iplik eğirme sistemi,

Friksiyon iplik eğirme sistemi

Hava jetli iplik eğirme sistemi

Vorteks iplik eğirme sistemi

Bilinen ve sektörde sıklıkla kullanılan önemli yeni iplik üretim sistemleridir. Son yıllarda dönen hava prensibi ile iplik üretimi sağlayan vorteks ve hava jetli sistemler minimum maliyet, yüksek hız ve kaliteye ulaşabilme konusunda önemli avantajlar sağlamıştır.

 

 

 

 0408ip

 

 

0409ip

 

 

 

 

 

 

 

 

ipl35

Rotor iplik makinelerinin otomasyona uygun olmaları, yüksek üretim hızları, iplik eğirme prosesinde bazı işlem kademelerinin elimine edilmesi, personel ve yer gereksiniminde önemli ölçüde azalma sağlaması gibi nedenlerle dünyada kullanımları giderek artış göstermektedir. Teknolojik gelişmelere paralel olarak kullanım alanları da genişlemektedir. Open-end iplikleri yaygın olarak örgü mamullerde, dokunmuş dış giyim, denim, iş kıyafetleri ve teknik kumaşlarda kullanım alanı bulmaktadır. Ring iplikçiliğine kıyasla 10 katına çıkan üretim hızları, azalan kopuşlar ve daha yüksek makina verimliliği sayesinde işletmelerde verimlilik artışı sağlamaktadır

 

 

 

rot1

 

 

Open-end iplik eğirme sisteminde amaç

 

Şerit halindeki lifleri önce tek tek hale getirmek, daha sonra bu lifleri tekrar bir araya toplayarak ucu açık olan (bükümsüz uç) ipliğe tutturarak liflerin büküm almasını sağlamaktır.

Şerit halindeki lifler şerit besleme kondenseri içerisinden geçirilerek şerit besleme silindirine gelir. Besleme silindiri yardımıyla şerit, yüksek hızda dönen (7.500 - 9.000 dev/dk) açma silindirine beslenir. Buradaki beslemenin hızı iplik numarası, rotor devri ve büküm sayısına göre değişir. Açma silindiri, besleme silindirinden tarama yolu ile aldığı lifleri dönüş yönünde çevirir. Bu çevirme esnasında lifler arasında kalan çepeller merkezkaç kuvvetinin etkisi ile açma silindirinin tarafından telef toplama bandına dökülerek merkezi bir atık deposunda toplanır. Rotorun yüksek dönüş hızı nedeni ile (50.000 d/dk - 160.000d/dk) lif iletim kanalında bir hava akımı oluşur. Lif iletim kanalı, açma silindirinden rotora doğru gittikçe daralan bir konik formundadır. Bu formu nedeni ile oluşan hava akımının hızı rotora doğru artmaktadır. Lifler, lif iletim kanalından hızlı bir şekilde geçerek, yüksek hızda dönen rotora ulaşır ve rotorun iç duvarına çarpar. Rotorun içinde oluşan savrulma kuvveti nedeni ile rotor iç duvarına çarpan lifler rotor yivinde bilezik şeklinde bir yapı oluşturur. Çıkış borusu ve düze içerisinden gelen açık uçlu (iç kısmı bükümsüz) iplik rotor içerisine ulaşır ve buradaki lifle temas ettiği anda rotorun dönüşü ile büküm almaya başlar. İplik, sarım bobini tarafından çekildikçe rotorun içine yeni lif beslenmeye devam edecek ve böylece kesiksiz bir çalışma başlayacaktır. Büküm verme elemanı ile sarım elemanının birbirinden ayrı olması yüksek çıkış hızlarına (200-250 m/dak’ya kadar) imkân sağlamaktadır. Oluşan iplik düze ve çıkış borusundan geçerek çekim miline gelir. İpliğin eğirme kutusundan çıkışı manşon ve çekim mili sayesinde olur. Kalite kontrolü yapılan iplik sarım tertibatı sayesinde bobinine sarılır. İpliğin sarıldığı bobin boyutları büyüktür ve bu ayrıca verimlilik sağlamaktadır. Makinenin çalışması esnasında oluşan iplik kopuşları ve yeni bobin bağlama işlemi makinenin her iki tarafında bulunan robotlarla gerçekleştirilir.

Open-end iplik eğirme prensibinde, kullanılan hammaddenin özellikleri önem sırası lif mukavemeti, lif inceliği, uzunluk/uniformite ve temizlik şeklinde sıralanmaktadır. Open-end iplik eğrilmesi sırasında, ring iplikler ile kıyaslandığında uzunluk daha geri planda kalmaktadır. Hatta OE rotor eğirmede daha kısa liflerle verimli çalışılır. Esas olan kesit alana daha fazla lif sığdırmaktır. Fakat OE Rotor için lif mukavemetini azaltan uygulamalardan kaçınmak gerekmektedir. Diğer bir noktada iplik hazırlama hattına toz emiciler ilave edilmelidir. İplik hazırlık aşamalarında tüm eğirme sistemleri için ortak amaç, lif paralelliği mümkün olduğu kadar artırarak temizleme işlemini ve lif yerleşimini gerçekleştirmektir. Farklı eğirme sistemlerinin önceliklerine göre malzemenin temizlenme aşamalarında dikkatli olmak gerekmektedir. Bu nedenle OE Rotor sisteminde makine parkını şu şekilde sıralamak mümkündür. Balya yolucu makine ile yan yana sıralanmış balyalardan küçük pamuk tutamları hava kanalına aktarılır. Lifler, sevk borusuna yerleştirilen metal dedektörünün içerisinden geçer. Metal dedektöründen geçen liflerde metal parçası tanımlarsa sevk borusu üzerindeki klape yön değiştirir. Metal dedektöründen sonra lifler kaba temizleyici makineye ulaşır. Sevk boruları ve hava akımı yardımıyla taşınan lifler, lif giriş kanalından geçerek makinenin açma ve temizleme tamburuna ulaşır. Böylelikle liflerin bir miktar açılması ve kabaca temizlemesi gerçekleştirilmiş olur. Daha sonra lifler yabancı madde ayırıcı cihazdan geçer. Yabancı maddelerin temizlemesi sonrası karıştırıcı makinede lifler harmanlanır. Karıştırıcı makine sonrası lifler tarağa ulaşmadan önce bir hassas temizleyici ve toz emilimi sağlayan makineden geçirilir. Tarak makinesi ve iki pasaj olarak cer makinesinden geçirilen lifler band halinde open-end iplik eğirme makinesinde eğrilmeye hazır hale gelmektedir.

Bu şartlar “olası en temiz” pamuğun satın alınması gerektiğinin altını çizmekte ve dahası yüksek temizleme ve toz uzaklaştırma etkisi olan iyi temizleme ekipmanın rotor iplikçilik için büyük bir yarar sağladığını göstermektedir. Sentetik ve selülozik esaslı yapay lifler genelde “temiz”, yani çepelden ve yabancı materyallerden (kaba lifler ve bobinleme kalıntıları dışında) arındırılmışken ham pamuk belirli bir miktarda organik ve organik olmayan, kalıntılar, tozlar ve bitki parçacıkları içerir. Bahsi geçen bu malzemelerin çoğunluğu eğirme hazırlık ve taraklama işlemleri esnasında uygun sayıda temizleme pozisyonunda efektif temizleme yapılarak uzaklaştırılabilir. Rotor iplik makineleri efektif olarak büyük çepel parçacıklarını ve ikincil lifleri temizlerken tozlar ve diğer daha küçük ikincil materyaller hava akımıyla rotora ulaşabilir ve rotor yivinde birikebilir. Dolayısıyla rotor iplikçiliğinde temiz hammadde ön koşuldur.

Rotor iplikçiliğinde lif uzunluğu ring iplikçiliğinde olduğu kadar baskın bir lif karakteri olarak karşımıza çıkmaması nedeniyle, geri dönüşüm liflerin rotor iplikçiliğinde önemli oranda kullanabilme imkânı doğmaktadır. Çünkü geri dönüşüm liflerin, yeniden açma işlemleri esnasında lif boyları kısalmakta, düzgünsüzlüşmekte ve kısa lif oranı artmaktadır. Bu sırada önemli bir lif mukavemet düşüşü görülmezken, lifler önceden temizlenmiş olduklarından ve yeniden işlem gördüklerinden temiz bir haldedirler. Böylelikle geri dönüşüm lifler ile rotor iplik eğirme sistemi arasında olumlu bir bağlantı söz konusudur. Özellikle kaba ve kalın ipliklerin üretiminde daha kısa dolayısıyla daha ucuz geri dönüşüm pamuk lifleri kullanılabilmektedir. Yüksek oranda kısa lif içeriğine (< 1˝/25.4 mm) sahip, kısa ve orta uzunlukta pamuk ve pamuk döküntüsünün, rotor eğirme prensibiyle başarılı bir şekilde eğrilebilmektedir. Kısa liflerden elde edilen iplikler genelde yüksek büküm katsayılarında eğrilmelidir. Ancak kısa liflerden elde edilen ipliklerin mukavemet ve düzgünsüzlük gibi fiziksel tekstil özellikleri, örneğin çok sayıda lif olmasının tüylendirme efektine olumlu etkileri bulunan tüylendirilmiş çarşaflık kumaşlarda olduğu gibi, nihai ürünlerde daha alt roller üstlenmektedir .

Dokuma ve örme materyalden geri kazanılmış malzeme veya lif döküntüleri, bu uygulama için özellikle uygun oldukları için, rotor iplik makinesinde kullanılabilmektedir. Ancak, düşük maliyetli bu hammaddelerin başarılı bir şekilde eğrilmesi için mutlak ön şart bu malzemelerin tek bir life kadar açılmış olmasıdır. Farklı imalatçılara ait değişik makineler bu işlem için uygundur. Ayırma işlemi kumaş ya da iplik kalıntılarının kesilip yırtılmasıyla başlayan birkaç aşamada gerçekleşir. Eğer bu işleme gerekli özen gösterilmezse en ufak kumaş ya da iplik kalıntısı rotora ulaştığında kopuşlara sebep olacaktır. Çok kaba iplikler söz konusu olduğunda kumaş ya da iplik kalıntıları kopuşlara sebep olmaz ama ipliğe dâhil olabilir ve kaçınılmaz olarak iplikte kalın yer olarak gözükürler. Ancak iplik kalitesinin lif boyundaki kısalmayla azaldığı unutulmamalıdır ve bu özellikle iplik mukavemetini ve sık rastlanan hataların sayılarını (ince yer, kalın yer ve neps) etkilemektedir. Dolayısıyla pamuk döküntülerinden ipliklerin belirli uygulama alanlarında kullanılmak üzere üretilmesi gerekmektedir.

 

 

 

0100openend 

 

 

 

 

ipl129

 

 

?<