Naylon PA
Poliamid lifi dünyada üretilen ilk sentetik liftir. Poliamid lifleri için naylon sözcüğü genel bir ad olarak kullanılmaktadır.Naylon lifi ilk olarak kadın çoraplarının üretiminde kullanılmıştır.
Poliamid lifleri içinde en çok üretilen ve tüketilen iki tür vardır. Bunlar naylon6.6 ve naylon 6’dır.
Naylon 6.6
Naylon 6,6’nın başlangıç maddeleri adipik asit ve heksametilen diamindir. Adipik asit ve heksametilen daiminde 6’şar karbon atomu bulunmaktadır.Naylon 6.6 lifinin elde edilmesi için yapılacak ilk işlem bu iki maddenin uzun molekül zincirleri veya polimerler oluşturmasını sağlamaktır. Bu başlangıç maddeleri etil alkol içinde ısıtıldığında naylon 6.6 tuzu oluşur. Bu tuzun sudaki çözeltisi basınç altında buhar verilerek havasız bir ortamda 215 – 220 °C de tutulduğunda polimerleşme başlar.
Polimerizasyon derecesi istenilen seviyeye ulaştığında % 1 oranında asetik asit eklenerek polimerizasyon durdurulur. Süt beyaz renkte olan ve katılaşan naylon 6.6 polimeri küçük parçalar şeklinde kesilerek, yumuşak eğirme yöntemine göre filament haline getirilir. Bu filamentlere daha sonra bir germe – çekme işlemi uygulanır. Naylon 6.6 filamentleri mat olarak elde edilmek isteniyorsa naylon 6.6 tuzu halindeyken % 1 oranında TiO2 eklenir.
Naylon 6.6 Lifinin Fiziksel Özellikleri
1-Enine kesit ve boyuna görünüş: Naylon 6.6 lifleri mikroskop altında düzgün bir silindir, cam bir çubuk görünümündedir. Enine kesiti ise yuvarlaktır.
2-Renk ve PARLAKLIK: Naylon 6.6 lifleri parlaktır, istenildiğinde titantum dioksit (TiO2) ilavesi ile yarı mat veya mat olarak elde edilebilir.
3-İncelik ve UZUNLUK: Naylon 6.6 lifleri çeşitli uzunluklarda üretilebilir.Kullanım alanına bağlı olarak filament halde olabileceği gibi kesikli ( stapel ) şeklinde de olabilir.
4-Mukavemet: Naylon 6.6 liflerinin mukavemeti çok yüksektir. Naylon 6.6 liflerinin mukavemeti kuru halde 4.5 – 6 gr/denye, ıslak halde ise 4.1 – 5.2 gr/denye arasındadır. Islak halde iken mukavemetlerinde az bir düşüş görülmektedir.
5-Nem çekme özelliği: Naylon 6.6 liflerinin nem çekme özelliği doğal lifle oranla düşüktür. Bu oran normal şartlarda % 4 – 4.5 arasında değişmektedir.
6-Sürtünmeye karşı dayanıklılık: Naylon 6.6 liflerinin sürtünmeye karşıdayanıklılığı oldukça iyidir. Ancak tüylenme problemi ile karşılaşılabilir.
7-Boyut değiştirmezlik: Naylon 6.6 ürünlerinin boyut değiştirmezliği, düşük ve ılık sıcaklıklarda yıkandığında iyidir. Yüksek sıcaklıklarda yıkanan ürünler büzüşmeye bağlı olarak çeker.
8-Esneklik ve yaylanma özelliği: Naylon 6.6 liflerinin esneklik özelliği yüksek , yaylanma özelliği iyidir. Naylon 6.6 lifleri % 8 oranında uzatıldıklarında eski hallerine dönebilir. Filament halindeki Naylon 6.6 liflerinin uzama oranı kuru halde % 26 – 32, yaş halde % 30 – 37 arasında değişmektedir.
9-Hacimsel yoğunluk : Naylon 6.6 lifleri oldukça hafif bir lif olup, özgül ağırlığı 1.14 gr/cm³ tür.
Naylon 6.6 Lifinin Kimyasal Özellikleri
1-Kimyasal maddelerden etkilenme: Naylon 6.6 lifleri kimyasal maddelere karşı dayanıklıdır. Sulu asitlerin liflere olumsuz bir etkisi olmazken, sülfürik asit ve nitrik asit gibi kuvvetli asitler lifi parçalar. Sıcak ve soğuk hidroklorik asit life zarar verir. Alkalilere karşı oldukça dayanıklıdır. Kuru temizlemede kullanılan fenol, kresol ve formik asit hariç diğer çözücüler life zarar vermez.
2-Çevresel faktörlere karşı dayanıklılık: Naylon 6.6 lifleri güneş ışığına karşı dayanıklıdır. Ancak uzun süre güneş ışığı etkisi altında kalırsa mukavemetlerinde biraz azalma olur. Bakteri, mantar, güve ve diğer zararlı böcekler liflere zarar vermez.
3-Elektriklenme özelliği: Naylon 6.6 liflerinin elektrik iletme özelliği çok zayıf olduğundan statik elektrikle yüklenir. Elektrik iletme özelliği çok düşük olduğundan lifler, elektrik malzemelerinde izolasyon amaçlı da kullanılır.
4-Isıdan etkilenme özelliği: Naylon 6.6 lifleri 150 °C de sararır. 230 °C de yumuşar. Naylon 6.6 liflerinin erime noktası ise 260 °C civarındadır.
5-Yanma özelliği: Naylon 6.6 lifleri alevle karşılaştığında hemen tutuşmaz,ancak yanmaya başladığında alevle yanar. Termoplastik özelliğinden dolayı lifler önce yumuşar, daha sonra damlayarak erir. Külü ise krem renginde, boncuk şeklinde ve serttir.
Naylon 6.6 Lifinin Kullanım Alanları
Naylon 6.6 lifleri giyim, iç mekânda kullanılan döşemelik kumaşlar ve endüstriyel tekstiller gibi bir çok alanda kullanılır.
Giyim : Elbise, mayo, spor giysileri, kadın, erkek ve çocuk çorabı, iç giyim, ceket ve gömlek .
Ev tekstili : Yatak örtüsü, halı ve perdelik kumaşlar.
Endüstriyel alanlar : Çadır, uyku tulumu, balık ağı, şemsiyelik ve paraşüt kumaşlarında, otomobil lastiklerinde ve emniyet kemeri yapımında kullanılır.
Naylon 6
Poliamid lifleri içerisinde en çok üretilen ikinci türüdür.Naylon 6 lifleri 1940 yılında Almanya’da piyasaya Perlon L ticari adı ile üretilmiştir. Üretilen naylon 6.6 lifleri ve naylon 6 lifleri tüm naylon lif ihtiyacını karşılamaktadır.
Naylon 6 Lifinin Elde Edilmesi
Naylon’nın başlangıç maddesi 6 karbonlu amino kaproik asittir NH2(CH2)5 COOH. Bu madde 260 °C de basınç altında ve katalizör olarak naylon 6.6 tuzu kullanılmak kaydıyla polimerleştirilir. Naylon 6 polimeri 220 °C de eritilerek yumuşak eğirme yöntemi ile filament haline getirilir. Bu filamentlere daha sonra mukavemetlerinin artması için bir germe – çekme işlemi uygulanır.
Naylon 6 Lifinin Fiziksel Özellikleri
1-Enine kesit ve boyuna görünüş: Naylon 6 lifleri mikroskop altında düzgün bir silindir, cam bir çubuk görünümündedir. Enine kesiti ise yuvarlaktır.
2-Renk ve parlaklık: Naylon 6 lifleri parlaktır, istenildiğinde titan dioksit (TiO2) ilavesi ile yarı mat veya mat olarak elde edilebilir.
3-İncelik ve uzunluk: Naylon 6 lifleri çeşitli uzunluklarda üretilebilir. Kullanım alanına bağlı olarak filament halde olabileceği gibi kesikli ( stapel ) şeklinde de olabilir.
4- Mukavemet: Naylon 6 liflerinin mukavemeti naylon 6.6’ya göre biraz daha yüksektir. Naylon 6 liflerinin mukavemeti kuru halde 4.5 – 7 gr/denye, ıslak halde ise 4.1 – 6 gr/denye arasındadır. Islak halde iken mukavemetlerinde çok az bir düşüş görülmektedir.
5-Nem çekme özelliği: Naylon 6 liflerinin nem çekme özelliği doğal liflerden daha düşüktür. Naylon 6.6 lifleri ile aynı özelliği gösterirr. Bu oran normal şartlarda % 4 – 4.5 arasında değişmektedir.
6-Sürtünmeye karşı dayanıklılık: Naylon 6 liflerinin sürtünmeye karşı dayanıklılığı oldukça iyidir.
7-Boyut değiştirmezlik: Naylon 6 ürünlerinin boyut değiştirmezliği, düşük ve ılık sıcaklıklarda yıkandığında iyidir. Yüksek sıcaklıklarda yıkanan ürünler büzüşmeye bağlı olarak çekerler.
8-Esneklik ve yaylanma özelliği: Naylon 6 liflerinin esneklik özelliği yüksek , yaylanma özelliği iyidir. Naylon 6 lifleri % 8 oranında uzatıldıklarında eski hallerine dönebilirler. Filament halindeki Naylon 6 liflerinin uzama oranı kuru halde % 23 – 43, yaş halde % 27 – 34 arasında değişmektedir.
9-Hacimsel yoğunluk: Naylon 6 lifleri oldukça hafif bir lif olup, özgül ağırlığı 1.14 gr/cm³ tür.
Naylon 6 Lifinin Kimyasal Özellikleri
1-Kimyasal maddelerden etkilenme: Naylon 6 lifleri kimyasal maddelere karşı dayanıklıdır. Sulu asitlerin liflere olumsuz bir etkisi olmazken, sülfürik asit ve nitrik asit gibi kuvvetli asitler lifi parçalar. Sıcak ve soğuk hidroklorik asit life zarar verir. Alkalilere karşı dayanıklılığı naylon 6.6’ ya göre daha iyidir. Kuru temizlemede kullanılan fenol, kresol ve formik asit hariç diğer çözücüler life zarar vermez.
2-Çevresel faktörlere karşı dayanıklılık: Naylon 6 liflerinin güneş ışığına karşı dayanıklılığı daha düşüktür. Uzun süre güneş ışığı etkisi altında kalırsa mukavemetlerinde azalma olur. Bu yüzden perdelik kumaş olarak kullanılması önerilmez. Bakteri, mantar, güve ve diğer zararlı böcekler liflere zarar vermez.
3-Elektriklenme özelliği: Naylon 6 liflerinin elektrik iletme özelliği çok zayıf olduğundan statik elektrikle yüklenir. Elektrik iletme özelliği çok düşük olduğundan lifler, elektrik malzemelerinde izolasyon amaçlı da kullanılır.
4-Isıdan etkilenme özelliği : Naylon 6 liflerinin erime noktası naylon 6.6 lifine göre daha düşük olup 215 °C civarındadır.
5-Yanma özelliği: Naylon 6 lifleri alevle karşılaştığında hemen tutuşmaz, ancak yanmaya başladığında alevle yanar. Termoplastik özelliğinden dolayı lifler önce yumuşar, daha sonra damlayarak erir. Külü ise krem renginde, boncuk şeklinde ve serttir.
Naylon 6 Lifinin Kullanım Alanları
Naylon 6.6 lifleri ile kullanım alanları benzese de bazı özellikleri nedeniyle ayrıldığı noktalar vardır. Erime noktaları farklı olduğu için uygulanacak ütüleme sıcaklığı da farklıdır. Nem çekme özellikleri aynı olsa da naylon 6 lifi bazı boyalarda daha kolay
boyandığından daha parlak ve canlı renkler elde edilebilir. Güneş ışığına karşı dayanıklılığı daha düşük olduğundan perde yapımında kullanılmaz. Naylon 6’nın tutumu, naylon 6.6’ya göre daha yumuşak olduğundan özellikle trikolarda ve tekstüre ipliklerin yapımında daha çok kullanılır.
Giyim: Elbise, kadın, ve çocuk çorabı, iç giyim, gömlek
Ev tekstili: Yatak örtüsü, halı yapımında
Endüstriyel alanlar: Çadır, balık ağı ve otomobil lastiklerinde kullanılır.