Dokuma makinelerinde artan maliyeti düşürme, kalite verimlilik, desen yazımının kolaylığı arayışları elektronik jakarlı makinelerin kullanımını yaygınlaştırmıştır.
Özel modüller, elektronik kartlar ve elektro mıknatıslar kullanılarak sağlanan malyon hareketi sonucu yapılan jakarlı ağızlık açma işlemine elektronik jakar denir.
- Genel olarak bütün elektronik jakarlar, hata bulma sistemine sahiptir.
- Bu özellik güvenilirlik ve bakım onarım kolaylığı sağlar.
- Ayrıca birden fazla elektronik jakar tek merkezden kontrol edilebilme avantajına sahiptir.
- İşletmede bulunan merkezî bilgisayar ile elektronik jakar arasındaki iletişim ağı sistemiyle üretim verilerine ulaşılabilir. Elektronik jakarlarda mekanik jakarda olduğu gibi tomruk, karton ve iğneler yoktur.
Bilgisayarlı jakarın sağladığı avantajları şöyle sıralayabiliriz:
- Mekanik parçaların azalmasından dolayı makine bakım ve onarım maliyeti daha düşüktür.
- Dokunacak kumaşta hata oranı çok düşüktür.
- Desendeki hataların düzeltilmesi daha kolaydır.
- Numunenin desenlendirme ve dokunma süresi azalarak zamandan kazanım gerçekleşmiştir.
- Desen kartonuna ihtiyaç kalmamış, karton delme ve maliyeti ortadan kalkmıştır.
- Kartonların saklanması ve korunma maliyeti yoktur.
- Elektronik jakar, mekanik jakara göre daha farklı elemanlara sahiptir.
- Elektronik jakar modüllerden oluşur.
- Modüllerin makinedeki görevi, elektronik veriyi mekanik veriye (bilgisayardaki deseni, mekanik harekete) dönüştürerek ağızlık oluşumunu sağlamaktır.
Elektronik jakarın elemanları
1-Makine takımı:
- Platinlerden gelen okuma hareketlerini küpelere aktaran ara bağlantı parçalarıdır.
2-Platinler (Çengeller):
- Mandallardan ve bıçaklardan etkilenerek makaralara hareket veren parçadır.
3-Mandallar:
- Elektro mıknatısın etki alanında bulunan ve desene göre açma kapanma hareketi yapan parçalardır.
4-Bıçaklar:
- Desen hareketine göre mandallardan kurtulan platinlerin kancalı kısımlarına takılarak onları aşağı yukarı taşıyan parçalardır. Ağızlığın açılmasını sağlayan bıçaklardır.
5-Elektro mıknatıs:
- Mandalların yardımı ile platinlerin kontrolünü sağlayan elektronik jakar parçalarıdır.
- Verilen elektrik akımı ile içerisindeki sargılar yardımıyla mıknatıs alanı oluşturup mandalların hareketlenmesini sağlar.
- Mıknatıslanma sırasında mandalın üst kısmı çekilerek alt ucuna da platinin takılması önlenmiş olur.
- Harcanan enerji örgüye göre değişmektedir.
Elektronik Jakar Mekanizmasının Bakım ve Ayarı
- Jakarda bakım ve yağlama, genel bakım ve yağlama kuralları içinde ele alınmalıdır. Yağlamaya başlanmadan önce yağlanacak olan kısımların, uygun pozisyona getirilmeleri önemlidir. Yağlama, makinenin hareketli parçalarının düzgün ve yıpranmaya neden olmadan çalışması için yapılır.
Yağlama sıklıkları parçaların hareket yoğunluğuna göre tespit edilmiştir. Bu işlem için makinenin otomatik yağlama pompasından yararlanılır.
Elektronik jakarda, arızalanan modül çıkarılıp tamir edildikten veya bakımı yapıldıktan sonra tekrar yerine takılır. Modül yerine takılırken çalışma yönüne dikkat edilmelidir. Elektronik jakar makinelerinin avantajlarından biri olan bu durum, arıza anında bütün makinenin değil, sadece bozulan modülün tamir edilmesine olanak tanır.
Bilgisayar donanımlı dokuma makinelerinde makine ayarları ekranda kolay ve açık olarak gösterilir. Hatalar, işlem talimatları ve bakım aralıkları ekranda gösterilir.
Elektronik kontrollü jakar makinelerinde desenler bilgisayar programlarıyla yapıldığından mekanik sistemde bulunan karton ve karton delme makinelerine gerek kalmamıştır.
Elektronik jakar makinesi için oluşturulacak desen hazırlama çalışması iki türlü yapılmaktadır. Bunlar numune deseninin çıkarılması ya da yeniden bir numune desenini oluşturmadır.
Hazır bir kumaş numunesinin deseni üzerinde yapılacak işlemler şunlardır:
- 1-Tarama
- 2-Renklendirme
- 3-Temizleme
- 4-Desen boyutlandırma
- 5-Desen üzerinde çalışma
- 6-Atkı ve çözgü kalite bilgisi girişi
- 7-Örgülendirme
- 8-Simülasyon
- 9-Renklendirme
Elektronik jakarda dokunması düşünülen örgü veya motif bilgisayar ortamında oluşturulur. Önce bölgelerin ve çizgilerin netleşmesi için temizleme işlemi yapılır. Örgü bölgelerine göre renklendirme yapılır. Kullanılacak örgüler seçilir. Örgü seçimi kumaşın üzerinde desenlerin oluşması açısından çok önemlidir. Çözgü ve atkı bağlantı noktaları örgünün ortaya çıkmasını sağlar. Desen hazırlama işlemi bittikten sonra dijital taşıyıcıya aktarılır. Bu taşıyıcı makine merkezi işlem birimine girilir. Kontrol ünitesi girilen desenle birlikte makinenin diğer bölümleriyle ilgili bilgileri de kontrol altında tutarak çalışır.
Elektronik Jakar Mekanizmasının Bakım ve Ayarlarını Yapma Sırasında Dikkat Edilecek Hususlar
Elektronik jakarda, arızalanan modül yerinden çıkarılıp tamir edildikten veya bakımı yapıldıktan sonra tekrar yerine takılır. Modül yerine takılırken çalışma yönüne dikkat edilmelidir. Elektronik jakar makinelerinin avantajlarından biri olan bu durum, arıza anında bütün makinenin değil, sadece bozulan modülün tamir edilmesine veya değiştirilmesine imkân tanır. Elektronik jakar mekanizmasında yapılacak olan bakım ve ayarlar sırasında sistemin makine üst kısmında bulunmasından dolayı makine, makine üzerinde varsa ürün ve çevre açısından daha dikkatli olması şarttır. Ayrıca genel uyulması gereken kuralları aşağıdaki şekilde sıralamak mümkün olacaktır.
- 1-Dokuma makinelerinde kullanılan elektronik jakar sistemleri teknolojik olarak ileri seviyede makinelerdir. Bundan dolayı ayarları, çalıştırılmaları ve bakımları yapılırken büyük hassasiyet gösterilmelidir.
- 2-İşlemleri yapmakla sorumlu olan personelin bakım ve ayarlar için gerekli olan talimatları, el kitabını dikkatli bir şekilde okuması, tam olarak anlaması ve verilen işlem basamaklarını izlemesi şarttır.
- 3-Elektronik jakar sisteminin ayar ve bakımları yapılırken makine kesinlikle durdurulmalıdır.
- 4-Elektronik jakar sisteminin yağının gerekiyorsa değiştirilmesi ve diğer bütün yağlama işlemlerinde temizliğin sağlanması gerekir. Etrafa saçılan yağ parçacıklarından dolayı en küçük kayma riski önlenmelidir.
- 5-Elektronik jakar sisteminin bakım ve ayarını yapan yetkili elemanın kendisini basınçlı hava ile temizlemesi kesinlikle yasaktır.
- 6-indirmek için makineden alınan kullanılmış yağ, yağ işleme tesisinde toplanmalı ve işlenmelidir.
- 7-Elektronik jakar sisteminin sökülüp takılması sırasında parçaların, vida ve çeşitli tutucu elemanların tekrar eksiksiz yerine takılması ve uygun torklarda sıkılmaları şarttır. Yoksa vidaların çok sıkılması kırılmalarına, gevşek bırakılmaları da vidanın, parçanın çıkmasına ve daha büyük hasarlara sebep olabilir.
derstekstil 
