Elektronik düz örme makineleri iskelet, örücü elemanlar ve örmeye yardımcı elemanlar olarak incelenir.

Triko makinelerinde makinelerin genel görünümünü meydana getiren bölüm ana gövdedir. Makinenin iş gören tüm makine elemanlarını üzerinde taşıyan hareketsiz ve genel yapısı aynı olmakla birlikte farklılıklar gösteren ana elemandır.

ELEKTRONİK DÜZ ÖRME MAKİNESİNDE BAKIM

Triko makinelerinde uygulanan bakım teknikleri, makinenin ömrünü uzattığı gibi hatasız, kaliteli ve hızlı ürün elde etmede önemli rol oynar. Bakımın istenilen sonuçları vermesi, makinelere önerilen zamanda, şekilde ve malzeme ile (yağ, temizlik bezi, kompresör vb.) yapılan bakımla mümkündür.

Triko makinelerinde bakım; günlük, haftalık, aylık, altı aylık ve yıllık olarak yapılır. Bakımın zamanında ve gerektiği gibi yapılmaması hatalı ürün, makine arızaları ve maliyetin artması gibi sonuçlar doğurduğundan ihmal edilmemelidir. Makine bakımında şartlandırıcılı kompresör vakum sisteminin kullanılması daha uygundur.

Düz örme makinelerinde ince yağ, kalın yağ ve gres yağı kullanılır. İnce yağ, plaka üzerindeki iğne kanallarının temizlenmesini, iğnelerin kanallarda rahat hareket etmesini sağlar. Ayrıca mekik raylarının, iğne ve platinlerin temizlenmesi sırasında da kullanılır.

Kalın gres yağ, makinenin hareketli aksamlarına (dişlilere, rulmanlara …) sürülür. Kalın yağ, iğne ve platin topuklarına sürülerek çalışma sırasındaki sürtünmeden doğan aşınmaları engellemek amacıyla kullanılır.

Ortamda paslanmaya direnç gösterici katkılar yoksa kimyasal paslanma meydana gelebilecek aşınmalar söz konusu olacaktır. Pas önleyici katkılar, sistemin herhangi bir parçasının paslanmasını yani metal yüzeyi ile havanın herhangi bir temasıyla metalin zarar görmesini önleyecektir.

Yağlar

iğne kanallarının sürekli temiz tutulmasında, makinedeki titreşim ve gürültünün en aza indirilmesinde, iğne ve platinlerin kullanım sürelerinin artırılmasında, makinede sürtünmeden dolayı oluşan ısının azaltılmasında, paslanmaya karşı dayanıklılıkta, makine parçalarının üzerinde daha az aşınma sağlamasında kullanılır.

Ortamda paslanmaya direnç gösterici katkılar yoksa kimyasal paslanma meydana gelebilecek aşınmalar söz konusu olacaktır. Pas önleyici katkılar, sistemin herhangi bir parçasının paslanmasını yani metal yüzeyi ile havanın herhangi bir temasıyla metalin zarar görmesini önleyecektir.

Yağlar;

iğne kanallarının sürekli temiz tutulmasında, makinedeki titreşim ve gürültünün en aza indirilmesinde, iğne ve platinlerin kullanım sürelerinin artırılmasında, makinede sürtünmeden dolayı oluşan ısının azaltılmasında, paslanmaya karşı dayanıklılıkta, makine parçalarının üzerinde daha az aşınma sağlamasında kullanılır.

Düz örme makinelerinde iğne yatakları, jakar mili, mekik rayları yağlama işlemine tabi tutulur. İki çeşit yağ kullanılmaktadır. İnce yağlar temizlik, kalın yağ ise sürtünmeden kaynaklanan aşınmayı engellemek için kullanılır.

Yağlama işlemi iki şekilde yapılmaktadır:

Elle yağlama işlemi yağdanlıkla iğne yatakları, mekik rayları, kızaklar ince yağ ile yağlanır. Yağdanlıklar el makinelerinde kullanılan yağdanlıklarla aynıdır.

Yağ pompası ile kafanın altındaki çelik tabla yağlanır. Yağlama, makineci tarafından yağ pompasının kolunun çekilmesiyle gerçekleştirilir. Bu işlem, düzenli aralıklarla yapılır. Makineye göre farklılık gösterir.

Düz örme makinelerinin bakımı yapılırken alan ortak dersinde görülen el aletleri kullanılır. İlave olarak örme makinelerinin plaka üzerindeki iğne bıçaklarını çıkarmak için takoz denilen alet kullanılır.

Takoz

Elektronik triko makinelerinde iğne plakasından iğne ve platinleri söküp takmak için bıçakların açılması gerekir. Takoz, bıçakların açılması veya çıkarılması için kullanılan el aletidir. Şekillerinde farklılık gözlense bile aynı iş için kullanılır.

Düz örme makinelerinde makinelerin kullanım ömrünü artırmak, arızalanmaları en aza indirmek ve üretim verimliliğini artırmak için bakım yapılır. Makine üzerinde meydana gelen küçük arızalar önceden kontrol edilir ve büyük bir arızanın oluşmasına meydan vermeden sorunlar giderilir. Bu kontroller aşağıda belirtilen bakımlarla yapılır:

Günlük bakım

Günlük bakım, işletmelerde vardiyayı teslim alan kişi tarafından yapılmalıdır. Eğitim amaçlı kullanılan makinelerde atölye dersi başlangıcında günlük bakım yapılmalıdır. Günlük bakımın yapılma amacı, makinenin iğne ve platinlerini kontrol etmek ve çalışmadan oluşan iplik uçuntularını temizlemektir.

• 1-Şartlandırıcılı kompresör ile çardak, bobin sehpası, koruyucu kapak üstüne hava tutularak toz ve iplik uçuntularından arındırılır. Hava tutma işlemi yapılırken çardakta takılı olan ipliklerin yerlerinden çıkarılmamasına ve çardak ayarlarının bozulmamasına özen gösterilir. Şartlandırıcılı kompresör, havadaki neme göre ayarlanabilir. Diğer kompresörlerin aynı anda su ve havadaki nemi püskürtmesi nedeniyle makinenin metal aksamlarında paslanma meydana gelir.
• 2- Hava ile temizleme işlemi bittikten sonra temiz pamuklu bir bez ile silinir. Bu işleme kaba temizlik denir. Pamuklu bezler, emicilik özelliğine sahiptir. Pamuklu bez yerine üstüpü de kullanılabilir.
• 3-Emici bez yardımıyla mekikler, mekik rayları, semer, semer kızakları, may bastırıcıları, rulmanlar, iğne yatakları silinmelidir. Bu temizleme sırasında tozlar, havlar ve bunlarla karışmış yağ kalıntılarının makinenin örme işlevini yerine getiren parçalardan uzaklaştırılması sağlanır.
• 4-İğne başının (kanca) temizlenmesi için iğneler yukarı doğru kaldırılarak hava püskürtülmelidir. Bu işlemle iğnenin diğer kısımlarında olabilecek artık yağ ve hav kalıntıları temizlenmiş olur.
• 5-Mekik rayları ve plakalar üzerindeki kirli yağ, temiz bir bezle silindikten sonra makine markasına göre tavsiye edilen yağ ile yağlanmalıdır. Bu yağlama işlemi fırçalı veya pompalı yağdanlık ile yapılabilir. Temizlik sırasında yukarı kaldırılan iğneler, yağlama işlemi yapılırken plaka hizasına indirilir. Bazı örme makinelerinde iğne, platin, seçici ve çeliklerle iğne yollarında sürtünmeye maruz kalan bölgelere az miktarda beyaz gres yağı sürülür.
• 6-Koruyucu kapakların içi ve dışı silinerek kapaklar kapatılır.
• 7-Varsa vakumlu temizlik tertibatının filtresi boşaltılır.
• 8-Merdane ve merdane baskı vidalarındaki dolanmış iplikler de temizlenmelidir. Bu sadece temizlik değil her zaman dikkat edilmesi gereken bir işlemdir.

Haftalık Bakım

Her hafta sonu makinelere bakım yapılmalıdır. Haftalık bakımda, günlük bakımda yapılan temizliğin haricinde farklı işlemler yapılır.

• 1-Çardak, bobin sehpası, koruyucu kapak üstüne hava tutulduktan sonra bezle silinir.
• 2- İğneler yukarı kaldırılıp hava tutularak temizlenir.
• 3-Semer, makinenin sol tarafına çekilerek semerin altı görünecek şekle getirilir. Semerin altında monte edilmiş olan çelik tablasına hava tutulur. Bu işlemle örgü çeliklerinin iğne yollarına giren hav ve yağ kalıntıları temizlenmiş olur.
• 4-Mekik rayları ve plakalar üzerindeki kirli yağ, temizlenir ve yağlanır.
• 5-Fazla yağın süzüldüğü yağ kanalları üstüpü yardımıyla temizlenir.
• 6-Seçici göz rayı, basınçlı hava ile temizlenir.  Koruyucu kapakların içi ve dışı silinir, kapaklar kapatılır.
• 7-Merdanedeki ve merdane baskı vidalarındaki dolanmış iplikler temizlenir.
• 8-Parça sepeti silinerek temizlenir.
• 9-Makine dolapları sökülerek temizlenir.
• 10-Varsa vakumlu temizlik tertibatının filtresi boşaltılır.

Aylık Bakım

Aylık bakımda aşağıdaki işlemler yapılır:

• 1-Çardak, bobin sehpası, koruyucu kapak üstüne hava tutulur, sonra bezle silinir.
• 2-İğneler yukarı kaldırılıp hava tutularak temizlenir.
• 3-Kafa (semer) sökerek temizlenir.
• 4-Mekikler ve mekik stopları sökülerek temizlenir.
• 5-Mekik rayları ve plakalar üzerindeki kirli yağ temizlenir ve yağlanır.
• 6-Fazla yağın süzüldüğü yağ kanalları üstüpü yardımıyla temizlenir.
• 7-Seçici göz rayı, hava püskürtülerek temizlenir.
• 8-Koruyucu kapakların içi ve dışı silinir, kapaklar kapatılır.
• 9-Merdanedeki ve merdane baskı vidalarındaki dolanmış iplikler temizlenmelidir.
• 10-Parça sepeti silinerek temizlenir.
• 11-Makine dolapları sökülerek temizlenir.
• 12-Makinenin kart panosu, zarar vermeden hava tutularak temizlenir. Bu işlemin teknik servis tarafından yapılması uygundur.
• 13-Varsa vakumlu temizlik tertibatının filtresi boşaltılır.
• 14-Makinenin emme tertibatı ve kompresörü kontrol edilir.
• 15-Makinenin terazisi kontrol edilmelidir.

Yıllık Bakım

Yıllık bakımı makinede çalışan işçi ustabaşı ve teknik servis elemanı beraber yapmalıdır.

Yıllık bakım, 12 ayın sonunda yapılabildiği gibi altı aylık dilimlerin sonunda da yapılabilir. Tavsiye edilen altı aylık dilimler hâlinde yapılandır. Bu bakım, diğer bakımlarla herhangi bir ilişkisi olmadan yapılır.

• 1-İğneler ve tüm platinler iğne yatağından sökülerek tek tek temizlenir. Bu temizleme işlemi gaz yağı veya üretici tarafından tavsiye edilen kimyasallar ile yapılır. Uygun olanı yağ ile yapılanıdır. Çünkü diğer temizleyiciler çeliği sertleştirir, yağın böyle bir etkisi yoktur.
• 2-İğne plakasının üstündeki parçalar söküldüğü için plakanın temizlik işlemi yapılır. Plaka, makine üzerinde temizlenebileceği gibi sökülerek de temizlenebilir.

Temizlik işlemi sırasında öncelikle yağ ile birleşmiş pisliğin plakadan uzaklaştırılması için yağ çözücü kullanılır. Daha sonra yukarıdan aşağıya hava tutularak iğne kanallarındaki yağların pisliklerle birlikte süzülmesi sağlanır.

• 3-Temizlik işleminden sonra iğne plakası tekrar yağlanır.
• 4-Yağ kanalları temizlenir.
• 5-Parça sepeti sökülür. Üstteki ve alttaki flüoresanlar sökülüp temizlenmelidir.
• 6-Tüm çelikler ve ayar motorları sökülerek temizlenir. Malzemelerin deforme olup olmadığı kontrol edilir. Temizlenen parçalar yerine takılarak gres yağı ile yağlanır.
• 7-Jakar motoru ve vidalı mil koyu gres yağı ile yağlanmalıdır.
• 8-Merdane ayarları, merdane lastikleri kontrol edilerek aşınan veya özelliğini yitiren lastikler yenisi ile değiştirilir.
• 9-Elektronik kartlar bir uzman tarafından sökülerek hava ile temizlenir.