Yünlü Mamüllerde Ön Terbiye İşlemi Karbonizasyon
- Ayrıntılar
- Üst Kategori: ROOT
- Kategori: Boya-Apre
- Salı, 29 Ocak 2019 22:18 tarihinde oluşturuldu
- Son Güncelleme: Salı, 01 Şubat 2022 21:58
- Salı, 29 Ocak 2019 22:18 tarihinde yayınlandı.
- Gösterim: 4500
- Ön Terbiye İşlemi-Karbonizasyon ( Yünlü Mamüllerde ) Yazan Faik KeserYazan %PM, %08 %486 %2016 %13:%May in Boya-Apre Okunma 4678 defa
Koyunun sırtından alınan yünün içinde doğadan gelen ot, pıtrak, diken gibi bitkisel artıklar bulunur.
Yün yıkandığında bu bitkisel artıkların bir kısmı uzaklaşırken yün lifine yapışmış diken, pıtrak gibi bitkiler uzaklaşmaz.
Yün lifini bu bitkilerden arındırmak gerekir.
Bitkisel artıkları yünden uzaklaştırabilmek için yapılan mekanik işlemler, istenen sonucu veremeyeceği gibi yün lifinin de hasar görmesine neden olur.
Bu yüzden yün lifine zarar vermeden uygulanabilecek yöntem bitkisel artıkları kuvvetli bir asitten geçirip yakmaktır.
Bitkisel artıkları kuvvetli asit çözeltisinden geçirip ısının etkisini kullanarak yakma (kömürleştirme) işlemine karbonizasyon denir.
Yün lifinin asitlerden zarar görmemesi, karbonizasyon işleminin tercih edilmesine neden olmuştur.
Yünün karbonize edilmesi elyaf, tops, iplik ve kumaş hâlindeyken yapılabilir.
Ancak iplik yapımı sırasında kırılganlık arttığı, fire yüzdesi yükseldiği için elyaf hâlinde karbonize tercih edilmez.
Ayrıca kumaş hâlinde yapılan karbonizasyona oranla daha yüksek bir maliyeti vardır.
Pamuk ve viskon ile karışım yapılacak yünün karbonize işlemi elyaf hâlinde yapılmalıdır.
Ülkemizde ve dünyada kumaş hâlinde karbonize tercih edilmektedir.
Karbonizasyon, yünlü mamulün ön terbiyesinde en az yıkama kadar önemli ve dikkatli yapılması gereken bir işlemdir.
Karbonizasyon işlemi ile yünlü mamulün boyanma özellikleri etkilendiğinden bu işlemin düzgün yapılması gerekir. Aksi takdirde düzgün boyama güçleşir.
Karbonizede İşlem Sırası
Asit çözeltisi ile emdirme:
Kumaşın 3,5 – 4° Be sülfürik asit bulunan tekneden 3–4 m/dk. hızla geçirilmesidir.
Ayrıca banyoda asidik ortama dayanıklı bir ıslatıcı ile yün koruyucu kimyasal madde bulunur.
Mekanik yöntemle fazla suyun uzaklaştırılması:
Silindirli teknelerde sıkma silindirlerinin arasından 6 bar basınçla geçirilerek kumaşın fazla suyu giderilir.
Ön kurutma:
4 kamaralı kurutmada birinci ve ikinci kamaralar kurutma amacıyla kullanılır.
Birinci kamara sıcaklığı 85 °C‟dir.
İkinci kamara sıcaklığı da 95 °C‟dir.
Kömürleştirme:
Üçüncü ve dördüncü kamaralar kömürleştirme işlemini yapar.
Üçüncü kamara 105 °C, dördüncü kamara ise 115 °C‟dir.
Buradaki sıcaklık nedeniyle asit emdirilen bitkisel artıklar kömürleştirilerek karbonize işlemi sonuçlanmış olur.
Ufalama ve toz dökme:
Ufalama işlemi, dinkleme makinesinde kuru ve hızlı bir şekilde kısa süreli döndürme ile yapılır.
Bu makinede kömürleşen bitkisel artıklar, toz olarak kumaştan dökülür.
Nötralize:
Durulama ve nötrleştirme işlemi halat yıkama makinesinde veya dink makinesinde yapılır.
Bu makinede kumaş taşarlı şekilde yıkanırken 2 g/Ɩsoda ile muamele edilerek nötrleştirilir.
Karbonizede Kullanılan Maddeler ve Görevleri
Asit:
Karbonize işleminin temel maddesidir.
Bitkisel artıklar asidi emdikten sonra ısı ile karşılaştıklarında karbon ve su oluşacak şekilde değişime uğrar.
Bu değişim sonucunda su buharlaşırken karbon parçacıkları kırılgan bir şekilde kalır.
Daha sonra yapılan mekanik işlemlerde de bu parçacıklar toz olarak uzaklaştırılır.
Karbonizasyon işleminde tercih edilebilecek asitler sülfürik asit, hidroklorik asit veya alüminyum klorürdür.
Ülkemizde yaygın olarak tercih edilen karbonize maddesi sülfürik asittir.
Islatıcı: Karbonize işlemi sırasında mamulün iyi ıslanması gerekir.
Bu nedenle ıslatıcının önemi büyüktür.
Kullanılacak ıslatıcının sıcakta ve soğukta asidik ortama dayanıklı olması ve ayrışmaması gerekir.
Aksi takdirde hem ıslatıcı etkisi kalmaz hem de sonraki işlemlerde sorun yaratacaktır.
Yün koruyucu:
Karbonize işleminde kullanılan yoğun asit ve yakma işlemi sırasında yünün zarar görmesini engellemek amacıyla kullanılır.
Bu şekilde yünde oluşacak mukavemet kayıpları da minimize edilmiş olur.