Armür mekanizmaları ile ilgili yayın ve patentler incelendiğinde mekanik, elektronik ve elektromanyetik prensipler ile çalışılan armür mekanizmaları özellikle göze çarpmaktadırlar.

 

 

 

Patentler incelendiğinde dokuma tezgâhları için yapılan patent çalışmalarının en yoğun olarak toplandığı nokta armürlü ağızlık açma mekanizmaları olarak göze çarpmaktadır.

 

 

 

 

Bunun nedeni günümüzde yüksek hızlarda çalışma imkânı veren jetli ve rapierli dokuma makinelerinde armür mekanizmalarının yoğun olarak kullanılmasıdır.

 

 

 

 

Armür, dokuma makinelerinde ağızlık oluşturmak için kullanılan, bu amaçla çerçevelerin hareketlerini sağlayan ağızlık açma tertibatlarından birisidir. Kamlı ağızlık açma mekanizmaları, 10 adetten fazla çerçeve gerektirmeyen basit örgüye sahip kumaşların üretimi için kullanılmaktadır. Karmaşık desenli ve daha yüksek atkı raporlu kumaşların üretiminde programlanabilen armür mekanizmaları dokuma tezgahların da kullanılmaktadırlar.

Armür mekanizmaları kam mekanizmalarına göre daha komplike bir yapıya sahiptirler. Armür mekanizmalarıyla desenlendirme olanağı, eksantrikli ağızlık açma tertibatlarından fazla, jakarlı ağızlık açma tertibatından azdır. Armür mekanizmaları kumanda sistemleri itibariyle, jakar mekanizmalarının çıkış noktası sayılabilirler. Armür mekanizmaların temel olarak iki ayrı işlem söz konusudur. Bunlar; hareket iletimi ve uygun zamanda harnişler ile olan hareket iletiminin oluşturulması ve kesilmesidir.

Armür makineleri günümüzde;

• Negatif,
• Pozitif
• Rotatif

Olarak sınıflandırılmaktadır.

Fakat bu sınıflandırma altında daha geniş bir sınıflandırma yapmak mümkündür. Armür makineleri ayrıntılı olarak ağızlık açma yöntemlerine göre, strok sayılarına göre, program mekanizmalarının tipine göre, konstrüksiyon yapılarına göre ve çerçevelere hareket iletim yöntemlerine göre sınıflandırılabilir.

Ağızlık açma yöntemlerine göre armür makineleri;

• Altta kapanan ağızlık oluşturan armürler,
• Ortada kapanan ağızlık oluşturan armürler,
• Yarı açık ağızlık oluşturan armürler,
• Açık ağızlık oluşturan armürler
• Asimetrik ağızlık

Oluşturan armürler olarak sınıflandırılmaktadırlar.

Strok sayılarına göre armürler ise ikiye ayrılmaktadırlar;

• Tek stroklu
• Çift stroklu

Armürlerdir.

Bunlardan en eskileri tek stroklu armürlerdir. Bu tip armürlerde sadece bir kaldırma bıçağı ve bir dizi manivela bulunur. Her atkı atımından sonra tüm manivelalar ve çerçeveler aynı, ilk konuma dönerler. Böylece yeni kancaların bir sonraki atkı için açacağı ağızlığın çerçeveleri seçilir. Bu nedenle her atkı atılıp bittikten sonra ağızlık kapatılır ve tefeleme ağızlık kapalıyken yapılır.

Bu durumun uzun yıllardan beri yünlü dokuma sektöründe büyük avantaj sağladığı anlaşılmıştır. Atkı ipliği kapanmış ağızlıkta tefelendiği zaman, çözgülerde istenmeyen gerilim artışları olmaz ve bütün çözgü iplikleri üniform bir şekilde tek düzlemde gerilmiş olurlar. Neticede çözgü kopuşları en aza iner ve dokuma yumuşak bir biçimde yapılır.

Çift stroklu armürler ise ağızlık değiştirme kursunu, dokuma makinesinin iki devrine bölüştürerek hız limitini daha yüksek devirlere çıkarmayı başarmışlardır. Dokuma makinesinin ana milinin iki tam devrinde armür mekanizması bir tam devir yapmaktadırlar.

 

Programlama mekanizmalarına göre armürler ise temel olarak iki gruba ayrılmaktadır;

• Mekanik kumandalı
• Elektronik kumandalı

Armürlerdir.

Mekanik kumandalı armürlerde kendi aralarında delikli kart ile kumanda edilen ve desen zinciri vasıtasıyla kumanda edilen olmak üzere iki alt gruba ayrılmaktadırlar.

Delikli kart ile kontrol edilen armür mekanizmaları; 

• Karton tipine parçalı kartonlu
• Sonsuz şerit kartonlu

Olarak ikiye ayrılırlar.

Desen zinciri ile kontrol edilen armürler ;

• Ağaç çivili
• Çelik röleli

Olmak üzere iki çeşittirler.

İlk yapılan armür mekanizmalarına ve günümüzde de birçok modern armür makinelerine mekanik olarak kumanda edilmektedir. Bu tip armürlerde programlama, kontrol elemanının tipine göre tekerlekli, küresel veya delikli karton şeklinde aparatlar yardımı ile yapılmaktadır. Modern mekanik armürlerde kartonlu kontrol elemanı daha yaygındır.

Elektronik armür makinelerinde ise programlama bilgisayar destekli üniteler vasıtası ile yapılmaktadır.

Konstrüksiyon yapılarına göre armür makineleri;

• Tek bıçaklı armür makineleri,
• Çift bıçaklı armür makineleri,
• Dişli tahrikli armür makineleri,
• Rotasyon tipli armür makineleri,
• Kol mekanizmalı armür makineleri,
• Hidrolik tahrikli armür makineleri,
• Servo motorlu armür makineleri
• Hidro-mekanik tahrikli armür makineleri

Olarak sınıflandırılmaktadırlar.

Çerçevelere hareket iletim yöntemine göre armür makineleri;

• Negatif,
• Pozitif
• Rotatif

Olmak üzere üç tipe ayrılmaktadırlar.

Negatif armürler daha basit oldukları için pozitif armürlere göre daha yaygın bir kullanım alanı bulmuşlardır ve çoğunlukla hafif, orta çözgü gerilimleri için uygundurlar. Pozitif armürler ise ağır kumaşların dokunmasında ve yüksek hızlı tezgahlarda yaygın olarak kullanılmakta, kamgarn ve ştrayhgarn dokumacılıkta tercih edilmektedirler. Orta ve yüksek çözgü gerilimi için uygun mekanizmalardır.

Kamlı ağızlık açma sistemlerine benzer şekilde, negatif armür çerçeveleri yalnızca kaldırır, indirilmesi için yaylı bir geri getirme tertibatı kullanılır. Pozitif armür ile ağızlık oluşumunda ise armür, çerçeveleri hem kaldırıp hem de indirmektedir.

Rotatif armürlerde ise dönme hareketi özel kavramaların yardımı ile çerçevelerin ileri-geri hareketine dönüştürülmektedir. Rotatif armürler yapısal olarak pozitif armür sınıfına dahil edilebilmektedirler.

İlk armür makinesinin kullanılmaya başlanmasından bugüne kadar geçen süre zarfında, çok sayıda farklı yapıya sahip armür konstrüksiyonlarının icat edildiği, bilinmektedir. Fakat bunların içerisinden çok az bir kısmı pratik olarak uygulanabilirliği mevcuttur.