UZUNLUK BİRİMLERİ  

Dünyanın çoğunda Uluslararası Birimler Sistemi (SI) tarafından standart hale getirilen metrik ölçü sistemi kullanılmaktadır. İngiliz ölçü birimleri, İngiltere’de 1995 yılında resmî olarak yerini metrik sisteme bırakmıştır. Ancak halen günlük yaşantıda eski ölçü birimlerinin aynen kullanıldığı gözlenmektedir. İngiliz ölçü birimleri Amerikan ölçü sistemine de temel teşkil etmiştir. Türkiye’de metrik sistem kullanılmaktadır.

Uluslararası Birimler Sistemi (SI) tarafından tanımlanmış olan yedi temel birimden biri uzunluk birimi metredir. Sembolü ‘’m’’ ile gösterilir.SI tarafından türetilen ölçüm birimlerin adları küçük harflerle yazılır. Kişilerle ilişkilendirilen birim adlarının birim sembolleri daima bir büyük harfle başlar (örn, Watt sembolü W olurken, metre m ile gösterilir.) Litre (L) bu uygulamanın dışındadır.Sembollerin doğru yazılması çok önemlidir. Küçük harf olunca başka, büyük harf olunca başka birim anlamına gelebilir. Örneğin, Megagram Sembolü: Mg, Miligram Sembolü: mg İngiliz sisteminde ise büyük harf, küçük harf kuralı yoktur.

  

Mikron (µ)  

Mikron metrenin askatlarındandır. Bir metrenin milyonda biri(1/1000000 m),

milimetrenin binde biri (1/1000 mm) büyüklüğünde, mikrometre olarak da adlandırılan mikroskobik uzunluk ölçü birimidir. µm sembolü ile gösterilir. Çok küçük ve hassas uzunluk ölçümlerinde kullanılır.

1 m = 1000000 µm (Mikrometre)

Mikron birçok alanla birlikte tekstilde de lif çapı ölçümünde kullanılır. Bu ölçümlerde çok sayıda farklı yöntem ve cihaz kullanılır. Özellikle yün lif kalitesi ‘’s’’ ile ifade edilir.’’s’’ değerlerinin mikron(µ) karşılıkları aşağıda verilmiştir;

S Değerleri                       Mikron (µ)cinsinden   ortalama çap

80’s                                              18.8 mikron

70’s                                              19,7 mikron

64’s                                              20,7 mikron

60’s                                              23,3 mikron

58’s                                              24,9 mikron

56’s                                              26,4 mikron

50’s                                              30,5 mikron

48’s                                              32,6 mikron

46’s                                              34,0 mikron

44’s                                              36,2 mikron

40’s                                              38,7 mikron

36’s                                              39,7 mikron

’s’ derecesi arttıkça lifin inceliği de artar. 

 

Metre (m)  

Uluslararası Ölçüm Sisteminin (SI) uzunluk ölçüsü temel birimi metredir. Metre kısaca "m" şeklinde gösterilir. İlk olarak metrenin tanımı 8 Mayıs 1790 tarihinde Fransız Ulusal Meclisi tarafından yapılmıştır. 21 Ekim 1983’te Onyedinci Ağırlıklar ve Ölçüler Genel Konferansı, metrenin tanımını ışığın boşlukta 1/299.792.458 saniyede aldığı mesafe olarak yapmıştır.Uzunluğu tespit etmek için uzunluk ölçü araçları kullanılır. Bunlardan bazıları şunlardır;

 

 

Uzunluk Ölçü Birimi Metrenin Katları ve Askatları  

Kilometre(km): Metrenin 1000 katı uzunluğundadır.    1 km = 1000 m 

Hektometre( hm): Metrenin 100 katı uzunluğundadır. 1 hm = 100 m 

Dekametre (dam): Metrenin 10 katı uzunluğundadır.    1 dam =10 m 

Metre(m): 1 metre = 0,1 dam = 0,01 hm = 0.001 km (katları) 

1 metre = 10 dm =100 cm = 1000 mm = 1000000 µm (askatları) 

Desimetre (dm) : Metrenin onda biri uzunluğundadır. 1 dm = 0,1 m 

Santimetre (cm) : Metrenin yüzde biri uzunluğundadır. 1 cm = 0,01 m 

Milimetre (mm) : Metrenin binde biri uzunluğundadır. 1 mm = 0,001 m 

Mikron(mikrometre) ( µm) : Metrenin milyonda biri uzunluğundadır. 1 µm = 0,000001 m

 

Hayatımızın her alanında ölçüm birimlerine ihtiyaç duyarız. Uzunluk ölçülerini kullanan mesleklerden bazıları şunlardır: Çeşitli mühendislik alanları, mimarlar, marangozlar, terziler, makineciler, sıhhi tesisatçılar, teknik ressamlar v.b. daha birçok meslek alanında, standart uzunluk ölçüleri kullanılarak yapılan işler kolaylaşır ve yapılan bu işlemlere güven duyulur.

Tekstil sektöründe de başta iplik numara hesapları olmak üzere metrik sistemin temel birimi olarak metreyi kullanırız.

Örneğin; bir ipliğin numarasını (metrik sistemde) bulmak için uzunluğunun metre olarak bilinmesi gereklidir. Belirlenen uzunlukta ipliği çile halinde elde etmek için kullanılan cihaz çıkrıktır.

  

Uzunluk Ölçü Birimi (Metrik Sistem) Çevrim Örnekleri  

Uzunluk ölçü birimlerini(metrik)birbirine çevirirken;

Aranan birim bir kademe askat ise bilinen birimi 10 ile çarparız.

Aranan birim bir kademe üst kat ise bilinen birimi 10’a böleriz.

 

Örnek 1:    3 kilometre (km), kaç m yapar ? 

Çözüm:

1 km 1000 m yaptığına göre;

3 km x 1000 = 3000 m

 

Örnek 2:    400 hektometre(hm), kaç m yapar ? 

Çözüm: 1 hm 100 m yaptığına göre;

400 x 100 = 40000 m

 

Örnek 3:    60 dekametre(dam), kaç m yapar ? 

Çözüm: 1 dam 10 m yaptığına göre;

60 x 10 = 600 m

 

Örnek 4:      700 hm, kaç km yapar ? 

Çözüm: km, hm’nin bir basamak üst katı olduğuna göre 10’a böleriz.

700 / 10 = 70 km

 

Örnek 5:     80 hm, kaç dam yapar ? 

Çözüm: dekametre(dam) hm’nin bir basamak askatı olduğuna göre 10 ile çarparız.

80 x 10 = 800 dam

 

Örnek 6:     1,5 m, kaç cm yapar ? 

Çözüm: 1 m 100 cm yaptığına göre;

1,5 x 100 = 150 cm

 

Örnek 7:     22 c m, kaç mm yapar ? 

Çözüm: 1 cm 10 mm yaptığına göre;

(veya aranan birim bir kademe askat ise bilinen birimi 10 ile çarparız.)

22 x 10 = 220 mm

 

Örnek 8:     2 cm, kaç µm yapar. 

Çözüm: 100 cm 1000000 µm yaptığına göre;

100 cm 1000000 µm

2 cm               x     µm yapar.

2.1000000 / 100 = 20000 µm

  

İnç  

‘İnç’ İngiliz ölçü sistemine ait uzunluk ölçü birimidir. İngilizce kullanımında inch, çoğul olduğunda inches şeklinde yazılır. İnç için sembol olarak (in) veya (″) kullanılır. Yaygın olanı çift kesme (″)işaretidir.

1 inç =25,4 mm =2,54 cm =0,0254 m ‘dir.

ABD ve İngiliz Uluslar Topluluğuna bağlı devletlerin geleneksel sistemlerinde kullanılan uzunluk birimi olsa da, metrik sistemin kullanıldığı ülkelerde bile bazı durumlarda inç kullanılmaktadır. Örneğin, 

1-Televizyon ve bilgisayar ekranlarının çerçeve oranları, 

2-Boruların çapları, 

3-Bisiklet ve otomobil lastiklerinin çapları, 

4-Gramofon plakları, 

5-Floppy disketlerin genişliği, 

6-Puroların çapı birçok ülkede inç ile ifade edilmektedir 

 

Hank  

İngiliz ölçü sistemi içinde yer alan özel bir uzunluk ölçüsü birimidir. Sembol olarak hk kullanılır. Tekstil sektöründe, sarmal biçimindeki bir iplik çilesinin belli uzunluğunu ifade eder. Ne sisteminde uzunluk ölçüsü birimi olarak hank kullanılır.1 hankın değeri, başka uzunluk birimlerine çevrilirken elyafın türüne göre farklı uzunluk değeri elde edilir. 

Örneğin; 

Pamuk elyafında,                  1 hank = 840 yarda = 768 metre’dir 

Yün (Kamgarn) elyafında,      1 hank = 560 yarda = 512 metre’dir 

Yün (Strayhgarn) elyafında,   1 hank = 256 yarda = 234 metre’dir 

Keten elyafında,                   1 hank = 300 yarda = 274,2 metre’dir

 

Yarda  

Yarda; İngiliz ölçü sistemi içinde yer alan bir uzunluk ölçüsü birimidir. Yardanın standart sembolü yd’dır. 

İngiliz Sisteminde Uzunluk Ölçü Birimleri ve Değerleri 

1 yarda = 91,44 cm =0,914 metre 

1 foot(ayak) = 12 inç 

1 yarda = 36 inç = 3 feet 

1 mil = 1760 yarda = 5280 feet 

İngiliz Sisteminde Uzunluk Ölçüleri Çevrim Örnekleri 

 

Örnek 1:     25 yarda (yd), kaç inç yapar? 

Çözüm: 1 yd 36 inç yaptığına göre;

25 x 36 = 900″

 

Örnek 2:    50 feet, kaç inç yapar? 

Çözüm: 1 foot 12 inç yaptığına göre;

50 x 12 = 600″

 

Örnek 3:    8 mil, kaç yarda yapar? 

Çözüm: 1 mil 1760 yarda yaptığına göre;

8 x 1760 = 14080 yd

 

Örnek 4:   720″, kaç yarda yapar? 

Çözüm: 1 yarda 36″ yaptığına göre;

720/36 = 20 yarda

 

AĞIRLIK BİRİMLERİ

  

Kilogram  

Uluslararası Birim Sisteminin (SI) kütle ölçüsü temel birimi kilogramdır. Kilogram kısaca “ kg “ şeklinde gösterilir. Kilogram ağırlık ölçmelerde kullanılır.1889 yılında sabit bir etalon kütle olarak kabul edilmeden önce kg, +4 °C de 1 dm³ saf suyun kütlesi olarak tarif edilirdi. Aynı yıl Fransa’nın başkenti Paris’teki Milletlerarası Ağırlıklar ve Ölçüler Bürosu’nda bulunan iridyum ve platinden yapılmış, 39 mm çapında ve 39 mm yüksekliğinde silindir şeklindeki etalon(yasal ölçü modeli) cismin kütlesine eşit kabul edilmiştir.Ağırlığı tespit etmek için tartı araçları kullanılır. Bunlardan bazıları şunlardır; 

 

Ağırlık Ölçü Birimi Kilogramın Katları ve Askatları  

Ton (t): Kilogramın 1000 katı ağırlığındadır.(= megagram) 1 ton = 1000 kg 

Kental (q): Kilogramın 100 katı ağırlığındadır. 1 q = 100 kg 

Kilogram(kg): 

1 kg = 0,01 kental = 0,001 ton 

1 kg = 10 hg = 100 dak = 1000 g = 10000 dg = 100000 cg = 1000000 mg 

Hektogram (hg): Kilogramın onda biri ağırlığındadır.         1 hg = 0,1 kg 

Dekagram (dak): Kilogramın yüzde biri ağırlığındadır.       1 dak = 0,01 kg 

Gram (g): Kilogramın binde biri ağırlığındadır.                  1 g = 0,001 kg 

Desigram(dg ) Kilogramın on binde biri ağırlığındadır.       1 dg = 0,0001 kg 

Santigram (cg): Kilogramın yüz binde biri ağırlığındadır.   1 cg = 0,00001 kg 

Miligram (mg): Kilogramın milyonda biri ağırlığındadır.     1 mg = 0,000001 kg 

Ağırlık Ölçü Birimi Çevrim Örnekleri

 

Örnek 1:     6 ton (t), kaç kg yapar? 

Çözüm: 1 ton 1000 kg yaptığına göre;

6 ton x 1000 = 6000 kg

 

Örnek 2:     35 kental(q), kaç kg yapar? 

Çözüm: 1 q 100 kg yaptığına göre;

35 x 100 = 3500 kg

 

Örnek 3:     26 kg, kaç hektogram (hg) yapar? 

Çözüm: 1 kg 10 hg yaptığına göre;

26 x 10 = 260 hg

 

Örnek 4:     7,23 kg, kaç gram yapar? 

Çözüm: 1 kg 1000 g yaptığına göre;

7,23 x 1000 = 7230 g

 

Örnek 5:     1654 g, kaç kg yapar? 

Çözüm: 1 kg 1000 g yaptığına göre;

1654 / 1000 = 1,654 kg

 

 

Libre 

İngiliz ölçü sistemleri içinde yer alan ağırlık ölçüsü birimi libredir. Pound olarak da yazılır. Librenin standart sembolü lb’dir. Pound aynı zamanda İngiliz sterlini anlamında,yani para birimi olarak da kullanılır. Özellikle tekstilde libre olarak kullanılır.

Tekstilde (Ne sisteminde) ağırlık temel birimi libredir. 

 

İngiliz Sisteminde Ağırlık Ölçü Birimleri ve Değerleri  

1 Libre =453,6 gram (g) 16 ons = 7000 grain(gr) 

1 ons(sembol: oz) = 437,5 grain(sembol: gr) =28,35 gram (g) 

(Kuyumcuların kullandığı 1 ons= 480 grain) 

İngiliz Sisteminde Ağırlık Ölçüleri Çevrim Örnekleri

 

Örnek 1:    48 ons, kaç libre yapar? 

Çözüm: 1 lb 16 ons yaptığına göre;

48 / 16 = 3 lb

 

Örnek 2:    28000 grain, kaç libre yapar? 

Çözüm: 1 lb 7000 grain yaptığına göre;

28000 / 7000 = 4 lb

 

Örnek 3:    9 libre, kaç ons yapar? 

Çözüm: 1 lb 16 ons yaptığına göre;

9 x 16 = 144 ons

 

AĞIRLIK VE UZUNLUK BİRİMLERİ BİRBİRİNE DÖNÜŞTÜRME

  

Metrenin İngiliz uzunluk ölçülerine göre değerleri  

1 metre = 1,0936 yarda =39,37 inç = 0,0013 hank (pamuk)

 

İngiliz ölçülerinin metrik birimlere göre değerleri  

1 yarda = 0.914 m 91,4 cm 

1 inç = 0,0254 m 2,54 cm 25,4 mm

 

Hank ölçü biriminin yarda ve metrik değerleri  

1 hank (elyaf türüne göre) =

 

 

                                               Pamuk               : 840 yd  768 m 

                                               Yün - Kamgarn   :560 yd 512 m 

                                              Yün – Strayhgarn: 256 yd 234 m 

                                               Keten                 :300 yd 274,2 m

 

Uzunluk Ölçü Birimleri Çevrim Örnekleri 

Örnek 1:     25 yarda (yd), kaç metre yapar? 

Çözüm: 1 yd 0,914 m yaptığına göre;

25 x 0,914 = 22,85 m

 

Örnek 2:     40 metre, kaç inç yapar? 

Çözüm: 1 metre 39,37″ (inç) yaptığına göre;

40 x 39,37 = 1574,8″

 

Örnek 3:     5 hank(pamuk), kaç yarda yapar? 

Çözüm: 1 hank (pamuk) 840 yarda yaptığına göre;

5 x 840 = 4200 yd

 

Örnek 4: 5   hank, kaç metre yapar? 

Çözüm: 1 hank (pamuk) 768 m yaptığına göre;

5 x 768 = 3840 m

 

Kilogram Ve Libreyi Birbirine Çevirme  

Kilogram ve gramın İngiliz ağırlık ölçü birimlerine göre değerleri : 

1 kg = 2,204 libre 35,27 ons 15432,35 gr (grain) 

1 g = 0,0022 lb 0,035 ons 15,43 gr 

İngiliz ağırlık ölçülerinin kilogram ve gram birimlerine göre değerleri : 

1 lb = 0,45359 kg 453,59 g 

1 ons = 0,02834 kg 28,349 g

 

Ağırlık Ölçü Birimleri Çevrim Örnekleri  

Not: 1 libre = 453,59 gram = ~454 gram olarak kullanabiliriz.

 

Örnek 1:    4 libre, kaç gram yapar? 

Çözüm: 1 lb 454 gram yaptığına göre;

4 x 454 = 1816 g

 

Örnek 2:    6 g(gram), kaç gr (grain) yapar? 

Çözüm: 1 g 15,43 gr yaptığına göre;

6 x 15,43 = 92,58 gr

 

Örnek 3:    20 ons, kaç gram yapar? 

Çözüm: 1 ons 28,349 gram yaptığına göre;

20 x 28,349 = 566,98 gr.